‘’Adalet ve Kalkınma Partisi’’ birkaç gün önce kuruluş yıldönümünü kutladı. Ben de bu vesileyle, yasal konumu itibariyle bir siyasî parti olarak bilinen AKP’nin gerçekte nasıl bir toplumsal formasyon olduğunu teşhis etmek üzere, onun bugünkü yapısıyla ilgili iki iddia ileri sürmek istiyorum. Birincisi, AKP’nin bugün itibariyle bir siyasî partiden çok bir cemaate benzediğidir. İkincisi ise, AKP cemaatinin esas olarak ‘’rant kardeşliği’’ne dayandığıdır.
Resmî-yasal kimliği ne olursa olsun, AKP genel olarak bakıldığında partiden çok bir cemaati andırmaktadır. Sosyolojik açıdan cemaatlerde öne çıkan başlıca özellikler ortak veya kolektif varlık, ortak amaçların baskınlığı, şef veya liderin birincil önemi ve nihayet sıkı dayanışmacılık öne çıkmaktadır. Cemaat özerk bireye ve bireyselliğe yer bırakmaz ve farklılaşmaya izin vermez, kişileri cemaatin ortak amacına bağımlı kılar ve şefi kutsallaştırır. Cemaatlerde bireyselliğe ve farklılaşmaya yer yoktur, cemaatler üyelik değil aidiyet üzerine kuruludurlar.
AKP’yi siyasî partilerden ayıran özellikler aynı zamanda onu cemaat tipi formasyonlara yaklaştıran özelliklerdir. AKP adlı sui generis formasyonun bir özelliği onu bir arada tutan ve işleyişini sağlayan dinamiğin, esas olarak, genel normlara bağlılık yerine lidere kişisel sadakat olmasıdır. AKP’de sadakatin en üst ve nihaî referansı ise........