Filozofija Vudija Alena |
Prvog decembra, Vudi Alen je napunio 90 godina, a bilo je to i 60 godina od njegovog prvog igranog filma (What’s New Pussycat?, 1965). Kao što čitateljka verovatno zna, u pitanju je proslavljeni i kontroverzni američki režiser, ali i scenarista, glumac, komičar, pisac, stalni saradnik čuvenog časopisa NJujorker, te klarinetista ili džez muzičar.
Režirao je preko 50 dugometražnih filmova (mahom po jedan film godišnje), napisao pet zbirki kratkih priča, autobiografiju (Apropos of Nothing, 2022) i, nedavno, prvi roman (What’s With Baum?, 2025). Manje je poznato da je Teofil Pančić naziv za svoju kultnu kolumnu u Vremenu, Nuspojave, preuzeo od naziva Alenove zbirke priča (Side Effects, 1980).
Pridev „proslavljeni“ nije fraza. Vudi Alen je dobio četiri Oskara (tri za originalni scenario i jedan za režiju), uz čak 24 nominacije (16 puta za scenario – najviše puta u istoriji Američke filmske akademije, 7 puta za režiju i jednom za glumu). Mnogo češće od Alena, Oskara osvajaju glumice u njegovim filmovima – Dajan Kiton, Dajan Vist (dva puta), Mira Sorvino, Penelepe Kruz i Kejt Blanšet. A ostalih nagrada je tek tušta i tma. Uzgred, on sam nikada nije bio na ceremoniji dodele Oskara, pod zgodnim izgovorom da tada nastupa sa svojim bendom u jednom njujorškom džez klubu. Njegova inspiracija su najveći evropski režiseri, a neretko je nazivan i „američkim Bergmanom“. Ukratko, jedan je od najuticajnijih umetnika druge polovine 20. veka.
U svojim filmovima i ostalim delima, Vudi Alen je izgradio autobiografski lik neurotičnog i urbanog intelektualca gde je teško razlikovati stvarnost i fikciju. Kako je sam rekao, „Dve najveće zablude o meni su da sam intelektualac zato što nosim naočare, i da sam umetnik zato što moji filmovi gube novac“. U pitanju je i lik promućurnog šaljivdžije, ali i zlosretne, krotke ličnosti koja je i filozofski i stvarno opsednuta seksom, smrću („Ne plašim se smrti; samo ne želim da budem tu kada dođe“) i apsurdom egzistencije („Život je prepun bede, usamljenosti i patnje – i onda se završi prebrzo“). „Jedino zbog čega žalim u životu je što nisam neko drugi“, umeo je da kaže.
A rodio se u Bruklinu kao Alan Stjuart Konigsberg u........