Kazan, kazan, kazandır |
Kapitalist düzen içinde Batı kültüründe ortaya atılan kazan-kazan mantığının değerli, işlevsel ve ahlaki olduğuna inanılır. Kazan-kazan anlayışı, “sen kazan ama karşındaki de kazansın” anlamı taşır. Takas ekonomisinde veya parayla bir şey satın aldığımızda kazan-kazan söz konusudur. Hırsızlık olayında kazan-kazan yoktur, ben kazanayım o kaybetsin anlayışı vardır. Vatandaşı veya müşteriyi kandırmak söz konusuysa yine kazan-kazan yoktur.
Kazan-kazan bazı durumlarda ahlaki ve adil olabilir. Ancak insanın kazanma hırsı bazen kazan-kazan görüntüsü altında üçüncü şahısların kaybetmesine yol açıyor. Bu duruma birçok örnek verilebilir.
Bazen iki büyük firma aralarında anlaşırlar, piyasayı tekellerine alırlar, küçük firmaları birer birer yok etmeye başlarlar. Bu durumda görünüşte kazan-kazan olmuştur, iki büyük firma da kazanmıştır ancak üçüncü firmaların kaybı söz konusudur. Rakipsiz kalan iki büyük firma aralarında anlaşarak fiyatları istedikleri şekilde artırabilirler. Böyle olunca da küçük firmalar kadar tüketiciler de zarara uğrar.
Çehov’un oyunundaki vişne bahçesi gibi bir bahçeniz veya bir zeytinliğiniz var diyelim. Siz bunları müteahhitlere satarsanız hem müteahhit hem de siz çok kazanırsınız. Siz meyve veya zeytin satarak 50 yılda kazanacağınız parayı bir mevsimde elde edersiniz, müteahhit de üst üste katları çıkarak hatırı sayılır bir kazanç elde eder. Sonuçta kazan-kazan olduğu kesindir ancak gerek doğa gerekse torunlarınız çok şey kaybeder. Kazan-kazan bazen üçüncü şahısların “kazıklanmasına yol açabilir.
“Maden........