İnsan elinden çıkan maddi olan ve olmayan tüm kültür ürünlerinin belirli amaçları vardır. Tüm eşyalar, kanunlar, gelenekler belirli amaçlarla ortaya konmuştur. Söz konusu amaçları görünenler ve görünmeyenler olarak ikiye ayırmak isterim.

Örneğin “Oyuncakların amacı nedir” veya “Oyuncaklar kimin içindir” diye sorduğumuzda ilk cevap, “Oyuncaklar çocuklar içindir, onların eğlenmeleri ve gelişmeleri amacıyla yapılır” şeklindedir. Ancak oyuncak sektörü söz konusu olunca oyuncakların biraz çocuklar biraz da onları üretenler ve satanlar için olduğunu düşünebiliriz.

Bir bale kursu biraz çocuklar içindir, biraz gençliklerinde balerin olamamış anneler için, biraz da bu kursu verenler içindir.

Tarım, başlangıçta insanlar, yani üretenler ve aileleri içindi. Giderek tarım toprak ağaları ve aracılar için de yapılmaya başlandı. Bu yüzden tarladaki üretici beş lira kazanırken market sahibi bunun 10 katını kazanır oldu. Günümüzde kullanıcılar internette keyifli vakit geçiriyorlar ancak bu alanda para kazananlar ve algoritmalar sayesinde milyonları yönlendirenler, herhalde daha fazla keyif alıyorlar. Bu durumda dijital dünyanın kullanıcılar için mi yoksa onu yönetenler için mi olduğuna karar vermek güçtür.

Kanunların kimin için olduğunu sorduğunuzda klişe cevap, “Kanunlar hak, hukuk, adalet içindir” şeklindedir. Kanunların önemli bir amacının bu olduğu düşünülebilir fakat pratikte bu amaçtan çoğunlukla sapılır.

Bir devletin kanunları söz konusu olduğunda bu kanunların üç temel şey için mevcut olduğunu düşünebiliriz. Birincisi, kanunlar onları yapanlar ve ülkeyi........

© Cumhuriyet