menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

24 Ocak kararları - Hilmi Taşkın

25 12
24.01.2025

Ocak ayı gelince, aklıma 24 Ocak kararları gelir. Muammer Aksoy, Uğur Mumcu gelir. Hepsi birbirinden farklı tarihlerde yaşanmış olsa da birbirleri ile bağlantılı olaylardır. Nasıl mı?

Cumhuriyetimizin ekonomi politikasının temelleri, 1923’te düzenlenen İzmir İktisat Kongresi’nde belirlenmiştir. “Misakı iktisat” olarak ifade edilen anlayış, siyasal bağımsızlık gibi ekonomik bağımsızlığı öne çıkarır. Atatürk, ekonomik bağımsızlık olmadan siyasi bağımsızlığın olmayacağını çok iyi biliyordu. “İstiklali tam” için de ekonomik bağımsızlık önemliydi. Atatürk Nutuk’ta, “İstiklali tam, bizim bugün deruhte ettiğimiz vazifenin ruhu aslisidir” demektedir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında itibaren atılan adımlar da bu anlayışı göstermektedir. Yeni bankaların kurulması, çiftçiye destek yapılandırmaları, Sümerbank’ın kurulması, halkçı bir anlayışla ülkenin dört bir yanında fabrikaların ve satış şubelerinin açılması; Etibank’ın kurulması ve MTA’nın açılması; Paşabahçe Şişe Cam, İzmit SEKA Kâğıt, Karabük Demir Çelik fabrikaları ve Fiskobirlik gibi üretici kooperatifleri, kuruluş döneminin önemli yatırımlarıdır. Bu yatırımlar halkçı-kamucu anlayışla gerçekleştirilmiştir. 1960’ta DPT kuruldu ve 1963’ten itibaren planlı ekonomi dönemi başladı. Özel sektör yatırımları da oldu.

24 Ocak 1980’de, dönemin başbakanı Süleyman Demirel tarafından Başbakanlık Müsteşarlığı’nda görevlendirilen Turgut Özal, Demirel’in isteği ile “Ekonomik İstikrar Programı” hazırlamıştır. Bu program, 24 Ocak 1980’de açıklandığı için “24 Ocak kararları” olarak bilinir. Türkiye, bu kararlar ile izlediği ekonomi politikalarını terk etmiş, neoliberal ekonomi politikalarına geçmiştir.

Burada şunu anımsayalım: 1979’ta İngiltere’de M. Teatcher, 1980’de ABD’de R. Reagan iktidara gelmiş ve ikisi de neoliberal politikalar izlemeye başlamışlardı. Bu modelin özü, “rekabete açık bir ekonomik yapı, sermaye teşvikleri, dış ticaretin artırılması ve bu yolla kalkınma” olarak ifade edilmektedir. İşte bu anlayışa uygun olarak 24 Ocak........

© Cumhuriyet