Boğaz kıyılarındaki küçük Byzantion yerleşkesini Nova Roma’ya (Yeni Roma, bugünkü İstanbul) dönüştürecek yıkım-yapım çalışmaları 324 yılında başladı.

İmparator Büyük Konstantin, yeni başkenti beklerken mülkünü İznik’ten (Nikaia) yönetiyordu. Hıristiyanlığı, yüzyıllardır pagan Roma’nın resmi devlet dini ilan etmişti. Birinci Ekümenik Konsil’i 325 yılında, İznik’te topladı. 300’den fazla din bilgininin katıldığı bu İLK konsile bizzat hakemlik yaptı.

Ana tartışma konusu, Mesih İsa’nın gerçek Tanrı olup olmadığına ilişkin İskenderiye ruhbanı arasında başlayan hizipte; ruhban Arius ile Athanasius taraftarlarının çatışmasıydı.

Büyük Konstantin’in ustalıkla kişisel görüşünü kabul ettirdiği konsilde, kilise önderlerinin çoğu Mesih İsa’nın gerçek tanrı olduğu fikrinde birleştiler. Konsilde onaylanan İnanç Bildirisi, MS 325 yılından öteye tüm Hıristiyan mezheplerinin kabul ettiği ortak metinlerden ilki oldu.

İznik’in Hıristiyanlık tarihindeki önemi, hiziplerin tek otorite altında birleştiği yer olmaktan ibaret değildir.

En kanlı bölünme Ortodoks ve Katolik ayrılığından sonra papanın Katolik Haçlı orduları, 1204 yılında emperyal başkent Nova Roma’yı işgal edip Romen İmparatorluğu diye bir Latin devleti kurduğunda... Ortodoks hanedan soyluları Fener Ekümenik Patrikliği’yle birlikte İznik’e kaçmış, yerleşmiş ve burayı Greko Romen İmparatorluğu başkenti ilan ederek işgalci Latinleri geri püskürtmeye buradan........

© Cumhuriyet