24 Temmuz 2024, Lozan Barış Antlaşması’nın (LBA) 101. yıldönümüydü. İnönü Vakfı’nca Heybeliada geleneksel yıllık anma toplantısında çağrılı konuşmacıydık. İlk bölümde LBA’ya dönük güncel ve açık-somut belgesel tehditleri irdeledik. İkinci bölümde ise kritik boyutlara varan küresel sağlık sorunlarını. Vakıf Başkanı İsmet Paşa’nın kızı Özden Toker’e, torunu Gülsün Bilgehan’a teşekkür ederiz. Toplantıya CHP Genel Başkanı Özgür Özel, N. Tan, Sn. Prof. Dr. İlhan Uzgel de katıldı. İnönü Evi bahçesinde iğne yere düşmüyordu.
LBA, 101. yaşını tamamladı. Demek ki 100 yıllık değildi, hâlâ yürürlükte! İki yıl önce B. Süha Keskin adlı yurttaş CİMER’e başvurdu ve iki soru sordu (20.03.2022, 2201301208 sayı). Resmi yanıt aynen şöyle: “Lozan Barış Antlaşması’nda gizli maddeler bulunmamakta olup, maden çıkarmamıza engel teşkil eden herhangi bir madde yer almamaktadır. (...) Anlaşma metnine bakanlığımızın internet sitesinde bulunan Kaynaklar/Kurucu Antlaşmalar linkinden ulaşılabildiği hususunda bilgilerinizi rica ederim.”
LBA’nın 100. yılı 24 Temmuz 2023’te (geçen yıl) doldu. Ama Türkiye, Cumhuriyetin kurulmasından günümüze yeraltı madenlerini işletmekte. Bu amaçla yüzlerce maden arama ruhsatı verildi. Atatürk döneminde maden aramalarına akçalı kaynak için Etibank kuruldu. MTA (Maden Tetkik Arama) Enstitü-sü de bu amaçla açıldı (14.6.1935, 2805 ve 2804 sayılı yasalar). Görüldüğü gibi madenlerimizin işletilmesi-nin LBA ile 100 yıl engellendiği savı hem yanlış hem de son derece tutarsız. Son olarak Karadeniz’de........