1982 Anayasası’nın 60. maddesi “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” der ve 61. maddede sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenleri sayar. 56. maddesinde ise “Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir” yazar. Bu hak, 1961 Anayasası m.48 ile de tanınmıştı: “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Bu hakkı sağlamak için sosyal sigortalar ve sosyal yardım teşkilatı kurmak ve kurdurmak devletin ödevlerindendir.” 2006’ya dek hükümetler GSS’sini hep gündemde tuttular ama yasalaştıramadılar. AKP 2006’da 5510 sayılı yasayı çıkardı ve sosyal güvenlik kurumlarını birleştirdi. Yasanın tam adı: “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” kimi maddelerinin Anayasa Mahkemesi kararıyla iptali nedeniyle, 1 Ekim 2008’de yürürlüğe girdi. 14 yıldır rejim bu.
Sosyal güvenlik, herkesin insan onuruna yaraşır yaşamasının ve kişisel özgürlüklerinin güvencesi. Ta 1941’de, savaşın ortasında, ABD Başkanı F.D. Roosevelt dört temel insan hakkı arasında saymıştı bu kurumu. 1948’de BM, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ni (İHEB) benimsediğinde 22. maddeyi sosyal güvenliğe ayırdı: “Herkesin, toplumun bir üyesi olması nedeniyle sosyal güvenliğe hakkı vardır. İnsanların onur ve kişiliklerinin özgürce gelişmesi için zorunlu olan ekonomik, toplumsal ve kültürel hakların, ulusal çabalar ve uluslararası işbirliği yoluyla her devletin örgütleri ve kaynaklarıyla orantılı olarak gerçekleştirmesine hakları vardır.”
Sosyal güvenlik evrensel olarak dokuz sigorta kolu içeriyor. Bizde “aile........© Cumhuriyet