Του Δρ. Κωνσταντίνου Μπαλωμένου*

Η ομόφωνη ανακήρυξη της 9ης Φεβρουαρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας από την 43η Γενική Διάσκεψη της UNESCO, η οποία ολοκληρώθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2025, στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν και έλαβε την υποστήριξη 90 κρατών–μελών, συνιστά εξέλιξη υψίστης εθνικής σημασίας για την Ελλάδα και τον διεθνή της ρόλο.

Παρά τη σημασία της, το ζήτημα στο δημόσιο διάλογο προσεγγίστηκε κυρίως σε σχέση με τη συμβολή της ελληνικής γλώσσας στην επιστήμη, στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας του απόδημου ελληνισμού, χωρίς να αναδειχθούν οι βαθύτερες γεωπολιτικές και στρατηγικές του προεκτάσεις.

Για του λόγου το αληθές, οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Νίκου Ανδρουλάκη, της Υπουργού Παιδείας κας Ζαχαράκη και οι ανακοινώσεις του ΥΠΕΞ και ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαιώνουν τον ανωτέρω ισχυρισμό.

Συγκεκριμένα, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ιστορική αυτή απόφαση, προσφέρει στην Ελλάδα τη στρατηγική ευκαιρία να αξιοποιήσει την ελληνική γλώσσα ως συντελεστή ήπιας ισχύος και μέσο άσκησης διεθνούς επιρροής για την ενίσχυση της γεωπολιτικής της θέσης.

Υπό αυτή την οπτική, η ελληνική γλώσσα αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της ήπιας ισχύος, η οποία, όπως επισημαίνει ο Joseph Nye (Βλέπε: Nye, J. S. Jr. Soft Power: The Means to Success in World Politics, New York: Public Affairs, 2004), συνίσταται στην ικανότητα ενός κράτους να «παίρνει αυτό που θέλει μέσω της ελκυστικότητάς του, παρά μέσω καταναγκασμού ή πληρωμών και υλικών ανταλλαγμάτων».

Η ήπια ισχύς πηγάζει από την ελκυστικότητα του πολιτισμού, των πολιτικών αξιών και της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας, ενώ προϋποθέτει ότι οι στόχοι και οι πολιτικές της κρίνονται νομιμοποιημένες από τους διεθνείς αποδέκτες.

Σε αυτό το θεωρητικό πλαίσιο, η ήπια ισχύς αποτελεί έναν έμμεσο τρόπο άσκησης επιρροής, επιτρέποντας σε ένα κράτος να διαμορφώνει τις προτιμήσεις των άλλων, ώστε να επιδιώκουν στόχους συμβατούς με τα δικά του συμφέροντα, χωρίς τη χρήση εξαναγκασμού.

Ως βασικές πηγές της ήπιας ισχύος, ο Joseph Nye, αναγνωρίζει την κουλτούρα, τον πολιτισμό, τις πολιτικές αξίες και την εξωτερική πολιτική ενός κράτους, στοιχεία τα οποία η Ελλάδα, μπορεί να ενισχύσει και να προβάλει διεθνώς μέσω της ελληνικής γλώσσας.

Συνεπώς, η στρατηγική χρήση της ήπιας ισχύος από ένα κράτος και η αξιοποίηση της γλώσσας του ως μέσο επικοινωνίας και δημόσιας διπλωματίας, δύναται να συμβάλει στην ενίσχυση της διεθνής του νομιμοποίησης, στη σφυρηλάτηση στενότερων σχέσεων με επιλεγμένα διεθνή ακροατήρια και στην προώθηση των εθνικών του συμφερόντων.

Ενδεικτικό της δυναμικής που μπορεί να αποκτήσει μια γλώσσα ως συντελεστής ήπιας ισχύος και μέσο δημόσιας διπλωματίας αποτελεί το παράδειγμα της Τουρκίας, η οποία τα τελευταία χρόνια αξιοποιεί στρατηγικά την τουρκική γλώσσα ως εργαλείο πολιτιστικής........

© Cretalive