Toplum nefes alamadığı zamanlarda semboller aracılığıyla mücadele eder. Kimi zaman dışarıdan gelenin işgali, kimi zaman da içerideki iktidarın baskı ve zulmü altında ezilirken, olmadık bir şey sembolleşir. Sembol olarak seçilen her zaman kendi başına politik bir anlam içermez. Dahası sembolize ettiği durumla ilgisi bile olmayabilir.

Örneğin, karpuzun Filistin’in özgürlük sembolü olarak kullanılması, Hitler’in azılı bir sigara düşmanı olması ve çok sert sigara yasakları uygulaması sonrasında Alman gençliği arasında sigara kullanımın salgına dönüşmesi ya da 1960’larda Kıbrıs’ta her geçen gün artan baskı koşullarında Kıbrıs Türkleri arasında güvercin yetiştiriciliğinin yaygınlaşması da böyledir.

İtiraz ve isyan sembollerinin ortaya çıkışı rastlantısal gibi görünse de derinlerdeki anlamsal ilişkilenme saptanabilir. Karpuzun yeşil kabuğu, kırmızı eti ve siyah çekirdeği Filistin bayrağı ve özgürlük kavgası renkleriyle eşleşir; güvercin tutsak edilmiş barış ve özgürlük umududur, Hitler’in sigaranın Alman ari ırkının genetiğini bozduğu düşüncesiyle sigara düşmanı olması ve yasaklarına Alman gençlerinin tepkisi de bir anlamda senin isteğin kadar ari ve bozulmamış olmak istemiyoruz demektir.

Futbol ve futbol takımları, futbolun sevildiği her kültürde benzer bir sembol işlevi görürler. Üstelik kimi zaman bu sembolleştirme, takıma, kuruluş amacından çok farklı bir anlam yüklenmesine de yol açabilir. En bilinen örnek Real Madrid ve Barcelona’dır. Real Madrid, demokrasi yanlısı bir takımken Franko diktatörlüğünün takımı olarak kodlanmış, Barcelona ise Franko’nun bölgesel milliyetçiliği kışkırtan yönetme tarzının ürünü bir takım olmasına karşın, çok uzun yıllar özellikle İspanya dışı futbolseverlerce diktatörlük karşıtı, özgürlükçü bir takım olarak görülmüştür. Türkiye’de çoğu “solcu” Real Madrid’i Franko’nun, Barcelona’yı Franko karşıtlarının takımı olarak........

© Birgün