Geçen hafta mevcut kiracılar için geçerli olan yasal artış tavanı yüzde 38,36 olarak açıklandı. Dün ise gerçekte kiraların son bir yılda ortalama yüzde 70 oranında arttığı haberlere düştü. Bu ikisi arasındaki uçurum kiracılığın piyasalaşmasının sonucunu gösteriyor.

Bilindiği gibi 2023 depremi sonrasında güvenli konuta yönelik talep arttı. Aynı dönemde konut satışları faiz yükü nedeniyle düştü. Geniş toplumsal kesimler kiracılığa yönelmek zorunda kaldı. Böylece kiralık konut talebi özellikle büyük şehirlerde patladı. Buna karşın geçici bir önlem olarak geçtiğimiz yıllarda getirilen yüzde 25’lik artış sınırı işlevsiz kaldı, denge sağlayamadı. Aksine yeni kiracılar açısından bir dışlanma mekanizması üreten bir düzenleme haline geldi. Ev sahipleri açısından ise durum ters yönde işledi. Gelirleri eriyen ev sahipleri, boşalan daireleri yeniden kiraya verirken çok daha yüksek bedeller talep ettiler ve hala ediyorlar.

Diğer yandan yasal sınırlama ile piyasa gerçeği arasındaki 30-40 puanlık fark, konut krizinin yalnızca ekonomik değil, toplumsal boyutunu da açığa çıkarıyor. Daha önce de çokça yazdık, barınma bir hak olmaktan çıkmış, piyasa tarafından şekillenen bir ayrıcalığa dönüşmüş durumda. Kiracılar korunmuyor, ev sahipleri öfkeleniyor, konut giderek daha fazla spekülatif bir yatırım aracına evriliyor. Bu nedenle kira krizinin kalıcı çözümü, konutu yeniden kamusal bir hak alanı olarak tanımlayan politikalar.

∗∗∗

Şimdi gelelim sosyal konut projelerine… Sosyal konut derken salt fiziksel bir üretim sürecinden bahsetmiyoruz.........

© Birgün