Hindistanlı politik iktisatçı Prabhat Patnaik, People’s Democracy’de Haziran 2025’te yayımlanan Mineraller ve Emperyalizm Üzerine Bir Kez Daha (Once More on Minerals and Imperialism) başlıklı yazısında, emperyalizmin çağdaş biçimini “madenler üzerinden kurulan bağımlılık zinciri” olarak çözümlüyordu.

Patnaik’e göre Sanayi Devrimi’nden bu yana metropol kapitalizminin temel özelliği, üretim için gerekli hammaddeleri kendi sınırları dışındaki bölgelerden sürekli, düzenli ve düşük maliyetle temin etme zorunluluğudur: “Sanayi kapitalizminin ortaya çıkışı, metropolün hammaddeleri üretildikleri yerlerden düzenli biçimde temin edebilmesine bağlıydı. Bu durum, o günden bu yana zerre kadar değişmedi” diyor Patnaik.

Patnaik’in de dediği gibi emperyalizmin bu biçimi bugün de sürüyor; doğrudan sömürgeciliğin yerini ekonomik ve kurumsal bağımlılık mekanizmaları alıyor: “Neoliberal rejimlerin küresel Güney’e dayatılması, bu ülkelerin doğal kaynakları üzerindeki kontrolün yeniden metropol sermayesine geçmesini sağladı ve daha “istikrarlı” bir emperyal düzen yarattı. Böylece darbelerin gerekliliği azaldı; çünkü bu ülkeler üzerinde uygulanan yapısal kısıtlamalar, artık hükümet değişikliklerinin yerini aldı.”

∗∗∗

© Birgün