1970’lerde gökbilimciler, gökyüzünün her yönünden gelen düşük enerjili X-ışınlarını tespit ettiklerinde kafalar biraz karıştı. Uzayın normal şartlarda soğuk bir ortam olması nedeniyle, bu tür ışınların yıldızlararası ortamdaki gaz, toz ve diğer maddeler tarafından soğurulmuş olması bekleniyordu. Nitekim düşük enerjili X-ışınları, yıldızlararası hidrojen ve helyum gazı tarafından çok kolay soğurulur ve normal koşullarda uzayda birkaç yüz ışık yılı bile yol alamadan adeta yutulur. Bu yüzden bilim insanları gökadamızın diskini soğuk ve yoğun bir gaz denizi olarak hayal ediyordu. Ancak eğer bu tablo doğru olsaydı, gökyüzüne baktığımızda uzaklardan gelen yumuşak X-ışınlarını hiç göremememiz gerekirdi. Buna karşın gözlenen yoğun X-ışını, ya bu ışınların soğurulmaya fırsat bulamadan bize çok yakın bir bölgeden geldiğini ya da bulunduğumuz çevrenin alışılmadık derecede boş olduğunu işaret ediyordu. 1990’da fırlatılan Alman X-ışını gözlemevi ROSAT, tüm gökyüzünü haritalayarak bu yumuşak X-ışını ışınımını net bir şekilde doğruladı; ancak Güneş rüzgarlarının, bölgedeki toz ve gazla etkileşime girerek benzer X-ışınları yaydığının keşfedilmesi, durumu biraz karmaşıklaştırmıştı.Tespit edilen ışınlar sadece bizim Güneş Sistemimiz içindeki bir parlamadan mı ibaretti, yoksa kolay kolay sönümlenemeyecek kadar devasa bir yapıdan mı kaynaklanıyordu?

2012’de fırlatılan bir araştırma roketi üzerindeki detektörler,güneş rüzgarından kaynaklanan parlamayı, gerçek yıldızlararası parlamadan ayırt etmeyi başardı ve elde edilen veriler, tespit edilen X-ışınlarının yaklaşık `’ının Güneş Sistemi dışından, yani devasa bir yerel sıcak gaz baloncuğundan geldiğini kesin olarak ortaya koymuş oldu. Bundan on sene sonra, Ocak 2022’de Nature dergisinde yayımlanan devrim niteliğindeki bir çalışma ile de Gaia uzay teleskobunun verileri sayesinde bu baloncuğun sınırları netleşmiş oldu. Güneş Sistemimizin çevresindeki tüm genç yıldız oluşum bölgelerinin aslında bu........

© Birgün