Pastadan adil pay kural olmalı: Asgari ücrette keyfiliğe son! |
Aralık ayı geldi. Muhtemelen bu hafta Asgari Ücret Tespit Komisyonu “nafile” asgari ücret toplantılarına başlayacak. Aralık ayı içinde de 2026 yılı asgari ücreti açıklanmış olacak. “Nafile” toplantılar diyorum; çünkü asgari ücreti Komisyon belirlemeyecek. Komisyonun üyeleri de asgari ücreti bizlerle birlikte televizyonlardan öğrenecekler ve sonra da kararı imzalayacaklar. Asgari Ücret Tespit Komisyonu iğdiş edilmiş durumda! Asgari ücreti Hükümet belirliyor, Komisyon da tasdik ediyor. O yüzden daha Komisyon toplanmadan, henüz müzakere bile yapılmadan ortalık asgari ücret kehanetlerinden geçilmiyor.
Komisyonun işçi kanadını oluşturan Türk-İş, Komisyonun yapısı değişmezse Komisyonda yer almayacağını açıkladı. Oysa onlar da çok iyi biliyor ki mesele Komisyonun yapısı değil. Mesele, asgari ücretin keyfi olarak saptanması ve asgari ücret saptanırken hiçbir kuralın olmaması. Türk-İş sadece Komisyondan çekilmedi, asgari ücret meselesinden de çekilmiş durumda. Ne bir asgari ücret talepleri var ne de mücadele programı. Asgari ücret meselesini tümüyle Hükümetin insafına bırakmış durumdalar. Asgari ücret bu yıl iyice sahipsiz kalmış görünüyor. Muhtemelen “biz Komisyondan çekildik ve durumu kurtardık” diye düşünüyorlar. Hak-İş de Komisyonun yapısına odaklanmış durumda.
DİSK, bugün DİSK-AR tarafından hazırlanan 2026 yılı Asgari Ücret Araştırması sonuçlarını açıklıyor. DİSK Komisyonda temsil edilmese de asgari ücret konusunda en fazla çaba harcayan sendikal örgüt durumunda. Umarız önümüzdeki günlerde işçi konfederasyonları asgari ücret konusunda ortak bir tutum takınırlar.
Asgari ücretin sendikalı işçileri pek ilgilendirmediği düşüncesi tamamen illüzyondur. Asgari ücret bal gibi sendikalı işçiyi de ilgilendirir. Pek çok özel sektör işyerinde asgari ücret işe giriş ücretidir. Öte yandan yüksek asgari ücret sendikalı işçi ücretlerini de yukarı çeker. Ayrıca yüksek asgari ücret sendikal talepleri meşrulaştırır. Asgari ücretin düşük olması durumunda sendikal işçi ücretlerini yükseltmek çok daha zordur. Kamuoyu desteği zordur. O yüzden asgari ücret sendikalı işçiler için de hayati önem taşır.
2026 asgari ücret tartışmaları Komisyon yapısına sıkışmış durumda. Türk-İş görüşmelere katılmak için “Komisyon yapısı değişsin” diyor. Komisyonun yapısının anti-demokratik olduğu doğrudur. Komisyonun temsil yapısının çeşitlenmesi, demokratikleşmesi ve hükümetin ağırlığının azalması yararlı olur. Ancak temel mesele bu değildir. Komisyon yapısında yapılacak revizyonun asgari ücret düzeyi üzerinde etkisi son derece sınırlı olur.
Türkiye’de asgari ücret tespit sürecinde asıl mesele bağlayıcı kuralların olmaması ve Hükümetin Komisyonu bile dikkate almadan keyfi olarak karar vermesidir. Hükümet için asgari ücret, kemer sıkmaya dayalı ekonomi politikasının sıradan bir aracıdır. Amaç alım gücünü bastırmak olduğu için Hükümet için esas olan asgari ücreti düşük tutmaktır.
Değişmesi gereken bu keyfiliktir. Asgari ücret bağlayıcı kurallara göre Komisyon tarafından tespit edilmelidir. Keyfi asgari ücret sisteminin yerini kurallı asgari ücret sistemi almalıdır. Komisyon bu kurallara bağlı olarak asgari ücreti saptamalıdır.
Aslında ülkemizde asgari ücretin Anayasal bir çerçevesi var. Anayasa’nın “Sosyal ve........