Araştırma koşulları |
1966 Nisan ayında Ziraî Ekonomi ve İşletme İlmi Kürsüsü’ne asistan olarak atanmıştım. Öğrenci olarak anket çalışmalarına da katıldığım Denizli projesinin veri dökümü ve analizi yapılıyordu.
Denizli’nin 65 köyünde 1965 yazında 400 civarında soru içeren bir soru formu kullanılarak çiftçilerle bin 566 anket yapılmıştı. Çarşaf gibi kareli kağıtlara, cetvel ve kurşun kalemle sütunlar çizerek döküm cetvelleri hazırlıyorduk. Anketler işletme arazisi genişliğine göre dokuz gruba ayrılmıştı. İlk sütunda işletme numarası yer alıyordu. Her bir grupta yer alan işletmelerin numaraları alt alta satırlara yazılıp sonunda iki satır boş bırakılıyordu.
İki kişilik kümeler halinde döküm işine başlanıyordu. Biri anket formuna bakarak sırayla değerleri söylüyor, diğeri kurşun kalemle döküm cetveline yazıyordu. Sondaki ilk boş satıra mavi boyalı kalemle toplam, izleyen satıra da kırmızı kalemle grup ortalaması yazılıyordu.
Fakültede öğrenci iken istasyon kahvesinde garsonluk yaptım. Yakında Tariş’in çırçır fabrikası vardı. Oraya kahve götürdüğümde, birinin kolu elle çevirilen hesap makinesi ile hızlı bir şekilde hesap yaptığını görünce hayretler içinde kalmıştım. Makineye bakarken kahveleri geciktirdiğim için azar işittim.
Kürsüde elektrikli hesap makineleri vardı. Kollu Facit yerine tuşlara basarak değerleri girince kendi çalışan makine gelmişti. Hesabın sonucu küçük bir pencerede görülüyordu. Bu değeri ilgili........