Bugüne, günümüz Türkiye’sine uzanan yol 19 Mayıs 1919’da, Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışıyla başladı. Ancak bu yolun bir öncesi de vardı. Nasıl gelmiştik 19 Mayıs’a ve sonrasına? Son günlerde bir solukta okuduğum, uzun, 526 sayfalık ama çok sürükleyici bir araştırmacı tarih kitabı olan “The Ottoman Endgame”, Türkçesi “Osmanlı’da Son Fasıl” Abdülhamit’in tahta çıkışıyla başlayıp Lozan Anlaşmasıyla bitiyor. Stanford ve Berkeley mezunu, Yale, Koç ve Bilkent üniversitelerinde çalışmış, Bard Üniversitesi hocası tarihçi, Profesör Dr Sean McMeekin’in uzun bir öykü tadında yazdığı kitap çok sürükleyici, hemen okunuyor.
Batıda yazılmış çoğu kitap Osmanlı’nın son yılları ve Lozan’a uzanan süreci tek taraflı bir açıdan işlerken bu kitap konuları bilimsel bir tutumla eşit ve tarafsız dile getiriyor. Kitap çok uzun ve kapsamlı olduğu için burada ancak kısaca 19 Mayıs’a gelinen yoldaki Sevr ve takip eden yıllardaki Atamızın liderliği, Kurtuluş Savaşı, Lozan Anlaşması bölümlerine kısaca değinebildim.
Yıllarca bu konuda çalışan McMeekin bu konuya yakın birkaç kitap yazmıştı: 2010’da “Berlin-Bağdat Ekspresi”, 2011’de “Birinci Dünya Savaşının Rus Kökenleri” gibi. “Osmanlı’da Son Fasıl” kitabında ise Birinci Dünya savaşının ardından Osmanlı İmparatorluğunun çöküşüyle ilgili tutarlı bir öyküyü, tüm bu ipuçlarını bir araya getirerek toplamış. Daha önceki çalışmaları da göz önüne alınırsa 2006-7 yılında bir ayağıyla başladığı bu araştırma 2015 de bir........