menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Donald Trump döneminde küresel kriz haritası nasıl şekillenecek?

16 0
21.01.2025

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Akif Kireççi, Donald Trump'ın ABD başkanlığı döneminde dünyayı bekleyen olası krizleri AA Analiz için kaleme aldı.

***

Son günlerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump'ın dostane ilişkiler içindeki yabancı ülkelerin topraklarına yönelik söylemleri uluslararası kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Halihazırda Avrupa'da devam eden Rusya-Ukrayna savaşı, Orta Doğu'da İsrail'in birçok ülkeye saldırısı ve Gazze'de yaşanan soykırım yeteri kadar gerilim ortamı oluşturmuşken, Trump'ın Panama Kanalı'nın kontrolünü ele geçirme, Meksika Körfezi'ni "Amerikan Körfezi" olarak yeniden adlandırma, Kanada ve Grönland'ı ABD'nin yeni eyaletleri arasına alma gibi planları Batı'yı kendi içinde çatışmaya itebilecek tuhaf jeopolitik hamleler olarak kayda geçti.

Bizi bekleyen geleceğin barışla mı yoksa daha çok kriz ve çatışmayla mı şekilleneceği halklardan daha çok liderlerin tercihleriyle şekillenecek gibi görünüyor. Avrupa'da aşırı sağın yükselişi, ABD'nin Çin ve Rusya ile rekabeti, Avrupa Birliği'nin (AB) yeni arayışları, iklim değişikliğiyle gelen kuraklık dalgaları, artan enerji ihtiyacı ve gıda güvenliği gibi birden fazla bilinmez dinamikler geleceği şekillendirecek potansiyeller taşıyor.

ABD Başkanı Trump aslında, Grönland'ın ABD'ye ait olması gerektiği fikrini ilk başkanlığı döneminde de dile getirmişti. Trump, Danimarka'ya bağlı özerk bir bölge olan Grönland'ı sahip olduğu kaynaklar ve Arktik'e yakın konumu nedeniyle ABD adına satın almak istiyor. Daha önce de krize neden olan bu fikri absürt bulan Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen topu bu defa Grönland halkına atarak kararın onlara ait olduğunu ifade etti.

Trump ise adanın ABD kontrolü altında olmasının ulusal güvenlik ve küresel özgürlük için "kesin bir gereklilik" olduğunu söylemekten çekinmiyor. 7 Ocak 2025'te oğlu Donald Trump Jr. Grönland'ı ziyaret ederek, yerel halkla bir araya geldi. Bu ziyaret gerçekleştiği sırasında Trump Florida'da düzenlediği bir basın toplantısında, Grönland'ı elde etmek için ekonomik ya da askeri yöntemler kullanmanın ihtimaller dahilinde olduğunu belirtti.

Aslında ABD, Avrupa ile Kuzey Amerika arasındaki deniz rotası üzerinde yer alan Grönland'ı uzun zamandır stratejik bir bölge olarak görüyor. ABD 1951'de Danimarka ile yaptığı savunma anlaşması kapsamında, Grönland'ın kuzeybatısında Qaanaaq kasabası yakınlarında Thule Hava ve Radar Üssü'nü kurdu. Aynı zamanda, ABD ve NATO'nun Arktik operasyonları için bir yakıt ikmali ve lojistik merkezi olarak hizmet veren bu üs, ABD Balistik Füze Erken Uyarı Sistemi'nin (BMEWS) bir parçası olan bir radar sistemine de ev sahipliği yapıyor. Bu noktada, Grönland'ı kontrol etmek ABD'nin yeni Arktik jeopolitiğinde bölgeye kritik erişimini güvence altına alacak ve uluslararası anlaşmalara olan bağımlılığını azaltacaktır.

Trump, Kasım 2024'te daha görevi devralmadan geçtiğimiz günlerde istifa eden Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile bir toplantı yapmıştı. Trump bu toplantıda Trudeau'nun ABD tarafından önerilen gümrük vergilerinin ekonomik etkilerinden endişe duyması durumunda Kanada’nın 51. Amerikan eyaleti olmayı düşünebileceğini söylemişti. Kanada'nın bir ABD eyaleti olma fikri birçoklarına akıl dışı görünse de ülke Kuzey-Batı geçiti ve Arktik bölgesindeki doğal kaynaklar açısından stratejik bir konumunda. Kanada'nın Arktik bölgesinde, 48 milyar varil petrol ve 233 milyar metreküp doğal gaz rezervi olduğu tahmin ediliyor.........

© Anadolu Ajansı Analiz