Yerli sosyal medya platformları: Dijital egemenlik için yeni bir adım mı? |
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, devletlerin kendi sosyal medya platformlarını geliştirme çabalarını ve bu girişimlerin stratejik önemini AA Analiz için kaleme aldı.
***
Günümüzde sosyal medya uygulamalarının büyük bir kısmı ABD merkezli şirketler tarafından geliştirilmiştir. Facebook, Instagram, X ve YouTube gibi platformlar yalnızca bireyler arası iletişim için değil aynı zamanda reklamcılık, medya, siyaset ve hatta toplumsal hareketlerin yönlendirilmesi için de büyük önem taşımaktadır. Bu durum, küresel ölçekte belirgin bir ABD hakimiyeti oluşturmuş ve birçok ülkeyi dijital bağımlılık içine sürüklemiştir. Sosyal medya üzerinden veri akışının kontrol edilmesi, reklam gelirlerinin paylaşımı ve içerik politikalarının belirlenmesi ABD merkezli şirketlerin elinde güçlü bir jeopolitik araç haline gelmiştir.
Çin bu tabloya karşı çıkan ülkelerin başında gelmektedir. Çin, ABD merkezli uygulamaları yasaklamış ve yerine WeChat, Weibo, Youku gibi güçlü alternatifler geliştirmiştir. Bu uygulamalar yalnızca sosyal medya işlevleriyle öne çıkmayıp, aynı zamanda ödeme sistemlerinden kamu hizmetlerine kadar geniş bir ekosistem sunmaktadır. Böylece hem yabancı sistemlere bağımlılık ortadan kaldırılmış hem de devletin dijital alan üzerindeki kontrolü artırılmıştır.
Rusya da VKontakte (VK) ve Odnoklassniki gibi platformlarla kendi sosyal medya ağını kurmuş, özellikle Ukrayna savaşı sonrası Batı uygulamalarına getirilen kısıtlamalarla bu yerli ağların önemini artırmıştır. Hindistan ise TikTok’un yasaklanmasının ardından Chingari, Koo ve ShareChat gibi uygulamalarla hızlı bir çıkış yakalamış, devlet teşvikleri sayesinde bu platformların yaygınlaşmasına öncülük etmiştir.
Orta Doğu ve Afrika’da da benzer girişimler dikkat çekmektedir. İran, güvenlik gerekçeleriyle yabancı uygulamaları sınırlandırmış ve devlet kontrolündeki yerel platformları öne çıkarmıştır. Afrika’da ise Kenya ve Nijerya gibi ülkeler, yerli kültür ve dillere uygun sosyal medya platformları üretmeye yönelmiştir. Bu girişimler henüz küresel ölçekte etkili........