İbn Haldun Üniversitesi Yönetim Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Sümeyye Kuşakcı, "Black Friday"in küresel bir alışveriş olgusuna dönüşümünü ve Türkiye'deki tüketici davranışlarına yansımalarını AA Analiz için kaleme aldı.

***

"Black Friday," her yıl Kasım ayının son cuma günü gerçekleşen bir alışveriş kampanyasıdır. İlk olarak 1960'larda Philadelphia’da başlayan bu uygulama, kısa sürede Amerika'nın en büyük alışveriş günlerinden biri olmuş ve ardından dünya çapında yayılarak sosyal, kültürel ve ekonomik bir olgu haline gelmiştir. "Black Friday"in bu denli yaygınlaşmasının arkasında, perakendecilerin tüketici davranışlarını doğru analiz etmeleri ve dijitalleşmenin avantajlarını kullanmaları yatmaktadır.

ABD’de, Walmart, Best Buy gibi büyük perakende mağazaları, her yıl sınırlı sayıdaki ürün için sundukları cazip indirimlerle dolup taşmaktadır. Amazon ise "Black Friday"i haftalar öncesinden başlatarak etkinliği fiziksel mağazalardan çevrimiçi alışverişe taşımıştır. Öyle ki, 2024’te, sadece dört günlük "Black Friday" hafta sonunda 200 milyondan fazla Amerikalı alışveriş yapmış ve toplam harcama 80 milyar doları aşmıştır [1]. Amazon’un online "Black Friday" fırsatları Avrupa’da daha güçlü karşılık bulmuş, ABD’deki geleneksel mağaza kuyruklarının yerine çevrimiçi platformlarda yoğunlaşan bir alışveriş hareketliliği ortaya çıkmıştır. 2024 verilerine göre, Avrupa genelinde "Black Friday" haftasında yapılan toplam harcama 150 milyar avroyu bulmuş, İngiltere’de sadece online alışverişlerde 10 milyar sterlinin üzerinde harcama yapılmıştır [2].

Perakendeciler, "Black Friday"i yalnızca kısa süreli bir kampanya olarak değil, yıl boyunca sürecek stratejilerinin bir parçası olarak kullanıyorlar. E-ticaretin artan etkisiyle birlikte, firmalar çevrimiçi alışverişi daha cazip hale getirmek için sürekli olarak yeni kampanyalar üretmektedir. Yıllar içinde "Black Friday Deals Week" veya "Cyber Week" gibi uzatılmış kampanyalar oluşturulmuş, bu sayede tüketicilere daha geniş bir zaman diliminde indirim fırsatları sunulmuştur.

Bu fırsatlar birbirine zıt iki sonucu beraberinde getirmiştir. Bir yandan tüketiciler daha uzun soluklu alışveriş alışkanlıkları kazanmakta, kendilerine indirimli ürünler sunan firmalara yönelik daha güçlü bir bağlılık geliştiriyorlar. Öte yandan yıl içerisinde çeşitlenen ve uzayan indirim haftaları "benzersiz fırsatlar" algısını zayıflatırken ve indirimlerin cazibesini azaltıyor [3].

Peki bütün bu ikna ve satış çabalarına tüketiciler gerçekten ne tepki veriyor? Dünyada ve Türkiye'de bu konuda yürütülmüş çalışmalar gösteriyor ki, tüketiciler "Black Friday" indirimlerine genellikle şüpheci yaklaşıyorlar. Özellikle fiyatların indirim öncesi artırılmasına dair sıkça duyulan şikayetler, bu dönemde alışveriş yapanların güven duygusunu zedeliyor. Türkiye’de yürütülen bir araştırmaya göre, Twitter kullanıcılarının yüzde 61’i "Black Friday" indirimlerine güvenmediklerini belirtmiş ve bu dönemi dolandırıcılık, fiyat şişirme gibi olumsuz algılarla ilişkilendirmiştir. Yüzde 18'lik bir........

© Anadolu Ajansı Analiz