Savaşın dönüşen doğası: Muharebe alanında yenilikler ve dron çağı |
Savunma analisti Arda Mevlütoğlu, savaşların dönüşen karakterini ve bunun doktrin ile savunma sanayisine etkilerini AA Analiz için kaleme aldı.
***
Savaşın hızı ve doğası son on yılda köklü biçimde değişti. Ukrayna, Suriye, Dağlık Karabağ ve Orta Doğu'daki çatışmalar, hem savaşların nasıl yürütüldüğünde hem de orduların, savunma sanayilerinin ve hükümetlerin yeni tehditlere nasıl yanıt verdiğine dair temel bir değişimi ortaya koydu. Teknolojideki hızlı ilerleme, geleneksel stratejik düşünceyi, kuvvetlerin sahaya sürülme biçimini ve tedarik anlayışını zor durumda bırakıyor. Çünkü modern muharebe sahası artık yalnızca hassasiyet, hız ve çeviklik değil, aynı zamanda kitlesellik, uyum kabiliyeti ve dayanıklılık da istiyor.
Dronların tasarım, üretim ve kullanımındaki hızlı değişim, bu dönüşümün en somut göstergelerinden biri. Rusya Ukrayna Savaşı'nda kamikaze FPV dronların yaygınlaşması, düşük maliyetli ve hızla uyarlanabilen sistemlerin ne kadar büyük etki üretebildiğini açıkça gösterdi. Bu dronların pahalı ve sofistike platformlara karşı beklenenden daha etkili olması, inovasyon ile doktrin arasındaki dengenin nasıl kurulacağına dair eski tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. Aynı zamanda insanlı muharip uçakların, ana muharebe tanklarının ve diğer üst seviye sistemlerin gelecekte ne kadar belirleyici olacağı sorusunu da ortaya çıkardı. Ordular ise bir kez daha, kuvvet yapılarını zedelemeden yeni teknolojileri envantere ve harekat anlayışına dahil etmenin zorluğuyla yüz yüze kaldı.
Dronların savaş alanını adeta "demokratikleştiren" etkisini, birbiriyle bağlantılı üç soruyla tartışmak mümkün. Birincisi, savunma doktrini mi sanayiyi yeniden şekillendiriyor, yoksa sahadaki üretim ve tedarik gerçekleri mi doktrini değişime zorluyor? İkincisi, savunma şirketleri neden ve nasıl, karmaşık "sistemler sistemi" platformlardan daha ölçeklenebilir ve düşük maliyetli çözümlere yöneliyor? Üçüncüsü ise dron ve hassas vuruş kapasitesi güçlü orta ölçekli ülkeler, klasik ağır platformlarda büyük güçlerin gerisinde kalsalar bile nasıl stratejik avantaj üretebiliyor?
Askeri tarih boyunca doktrin, bir yandan teknolojik gelişmeyi yönlendirdi, bir yandan da teknolojiye ayak uydurdu. Bugünkü döngüyü farklı kılan ise değişimin sadece devletin savunma AR-GE'sinden değil, hem sivil hem askeri olarak kullanılabilen teknolojilerin çok hızlı yayılmasından da beslenmesi. Bilgisayar destekli tasarım ve üretim, hızlı prototipleme ve çevik yönetim sayesinde, girişimler ve küçük şirketler artık muharebe sahasının ihtiyaçlarına geleneksel büyük savunma yüklenicilerinden çok daha hızlı karşılık verebiliyor.
Cephedeki deneme yanılma süreci de kısa sürede kurumsal bilgiye ve sanayi talebine dönüşüyor. Avrupa Birliği (AB) Savunma İnovasyon Ofisi'nin Kiev'deki biriminden Martin Joesaar'a göre, Ukrayna savaşında inovasyon döngüleri iki ile altı haftaya kadar indi. Bu sayede yeni tehditlere ve operasyonel ihtiyaçlara neredeyse anlık biçimde yanıt üretilebiliyor. Rusya'nın İran yapımı Shahed 136 dolanan mühimmatını yerli üretim Geran 2'ye dönüştürmesi bu mekanizmayı gösteren iyi bir örnek. Cepheden gelen geri bildirimler doğrultusunda sistem, karıştırmaya dayanıklı seyrüsefer, elektro optik hedefleme ve çift yönlü veri bağlantılarıyla güncellendi; böylece sahadaki etkinliği artırıldı.
Karar alma süreçleri, özellikle de sensörden roket fırlatmaya kadar uzanan döngü, bu dönüşümü daha da hızlandırıyor. Eski C4I mimarileri (komuta, kontrol, haberleşme, bilgisayar) sürekli değişen muharebe ortamına yetişmekte zorlanan........