srail'de, srail vatanda olan hlihazrda yzde 20 civarndaki Mslman nfus artma eilimde. Bunlarn zerine milyonlarca Filistinlinin daha -yle veya byle- srail tebaas haline gelmesi srail iin kabul edilebilir bir durum deil, bunu bir milli gvenlik riski olarak gryorlar. Hsl kelam bugn iin srail'in sorunu Filistin'in igal edilmemi son topraklarn da igal ve fethetmenin tesinde; buralar byk lde bo olarak ele geirmek.

Dr. Mehmet Yahya iekli/ Yazar

Filistin ile srail arasnda 9-10 Ekim tarihlerinde ilan edilen atekes takip eden haftalarda defalarca ihlal edildi. Filistin'de siviller hayatn kaybetmeye devam ederken bu atekesin blgede bar ve istikrara temel olmas, ABD Bakan Donald Trump'un arzularna ramen olduka pheli. Vaat edilmi topraklara inanan Siyonist ve binlerce yl nceki yurtlarna dnmek isteyen kadimci evrelerin dnda da, 2000'li yllarda Gazze aklarnda bulunduu basna yansyan doalgaz yataklar srail'in itahn kabartyor.

kinci Dnya Sava sonras dnemde Filistin topraklar Birlemi Milletler himayesinde yabanc gler eliyle srail ile Araplar arasnda paylatrlrken Filistinlilere ayrlan alan ile kyaslandnda Gazze eridi ve Bat eria blgeleri ok dar alanlar. Gazze eridi/blgesi ve Gazze ehri yakn tarihte olduka alkantl srelerden geti. Son iki ylda kana boyanan Gazze eridinin toplam yzlm kk bir ileye denk saylabilecek byklkte, 400 kilometrekare bile deil. Ancak bu dar alanda olduka byk bir nfus var. 2023 verilerine gre 2 milyonu aan bir nfusun mevcut olduu Gazze eridinde kilometrekare bana den insan says 6000 civarnda. Bylece Gazze, dnya apnda olduka yksek nfus younluklu bir blge. Kyaslama bakmndan bu deer Ankara'nn Keiren, zmir'in Karyaka ve stanbul'un Sancaktepe ilelerine yakn.

Dn hatrlamak

1990'l yllarn ilk yarsnda dnemin srail Babakan zak Rabin ile Filistin Kurtulu rgt Bakan Yaser Arafat tarafndan imzalanan 1. ve 2. Oslo Anlamalar srail ve Filistin arasnda bar iin bir zemin araynn sonucu idi. Bu anlamalarn ilkinin ardndan Babakan Rabin, bir yandan Yaser Arafat ile birlikte Nobel Bar dln almt, dier yandan hem ABD'deki Yahudi lobisinin ve kendi lkesindeki Siyonist evrelerin tepkisini ekmekteydi. kinci Anlamann imzalanmasndan ksa sre sonra Babakan zak Rabin (grev sresi devam ederken) radikal bir srailli tarafndan sokak ortasnda tabanca ile vurularak suikaste kurban gitti.

srail tarihindeki en laik/sekler babakan olan zak Rabin'i bu talihsiz sona gnderen Oslo mutabakatnn uygulamaya geii ile nce Gazze ehrindeki bilahare de Gazze eridi/blgesindeki srail mevcudiyeti hem asker hem de sivil olarak sona erdirilmiti. Bu kapsamda Gazze blgesindeki Yahudi yerleimciler de geri ekilmiti. Bylece 1967-1970'lerden beri igal altnda olan ve igalcilerin yerleimler ina ettii Gazze zgrlemiti. Buradaki srail askeri varl kademeli olarak ortadan kalkt ve 2005 ylnda tamamen sona erdi. Ancak 2007 ylnda Hamas'n Gazze'de ynetimi ele geirmesi ve atmalarn alevlenmesi ile blgenin akbeti tekrar belirsizleti.

Gazze'nin alkantl yakn tarihi

Gazze'nin bir ucu Msr'a yaslandndan gemite bir sre (1949-1956 ve 1957-1967) Gazze'nin ynetimi de Msr ordusunun elinde idi. Msr'n ardndan 25 yl aan bir sre Gazze'yi srail kontrol altnda tuttu. Bu dnemin sonlarnda, Aralk 1987'de Gazze'de Filistinlilerin "intifada" olarak bilinen isyan Filistinlilerin srail kontrol ve basksna kar tepkisini tm dnyaya duyurdu. zak Rabin dneminde gerekletirilen Oslo Grmeleri blgede bar ve istikrar iin umut olmutu. Bu dnemde, 1990'larn ortalarnda srail, Gazze ehrini Filistin Hkmetine (Filistin Kurtulu rgt -FK-, El Fetih) devretti. Ancak Rabin'in suikaste uramasnn ardndan yerine geen siyasetiler onun kadar bar veya yapc deildi.

Blgedeki gerginlik 2000 ylnda kinci ntifada'nn gereklemesine neden oldu. Gazze ehrinin boaltlmasndan on yl kadar sonra, srail tm Gazze'yi boaltt. 2006 ylnda Filistin hkmeti "Filistin yasama uras" iin tarihindeki ikinci seimleri gerekletirdi. Bu seimlerde Hamas ounluu kazand. Kurulan koalisyon hkmeti, Hamas'n uluslararas camiadaki tartmal durumu nedeniyle yaptrmlara maruz kald. Hamas ile El Fetih arasnda kan gerginlik iddet olaylarna dnt. Sonuta Gazze blgesi Hamas'n kontrolne........

© Açık Görüş