Karadeniz'deki gerginlik ne anlama geliyor? |
NATO yesi lkeler ile Rusya'nn kar karya gelme olasl ya da Ukrayna'nn saldrlarnn giderek genileyen bir deniz atmasna dnmesi ihtimali gz ard edilmemelidir. Bu nedenle Trkiye'nin istikrar odakl ve gvenlik merkezli politikas, Karadeniz'deki krlgan dengelerin korunmas asndan son derece kritik bir rol oynamaktadr.
Do. Dr. Merve Suna zel zcan/ Krkkale niversitesi
Karadeniz, tarih boyunca sadece bir su havzas deil; imparatorluklarn g hesaplarn, ticaret arterlerini, blgesel denge araylarn ve byk stratejik krlmalar belirleyen bir jeopolitik alan olmutur. Bu blgeyi anlamak aslnda hem Avrupa'nn douya alan kapsn hem de Asya'nn batya uzanan damarn birlikte okumay gerektirir. Dolaysyla Karadeniz, tarih boyunca hep bir "rekabet arpan" olarak var olmu; g mcadelelerinin ve blgesel siyasetin merkezine yerlemitir.
18. yzyln ikinci yarsnda Rusya'nn Karadeniz'e inmesi ve 1774 Kk Kaynarca Antlamas ile blgenin uluslararaslamas, Karadeniz tarihinin en byk krlma noktasdr. Karadeniz artk sadece Osmanl'nn deil, hzla ykselen Rus jeopolitiinin de bir g alan hline gelmitir. Bu dnemden itibaren Karadeniz, Osmanl–Rus rekabetinin ana sahnesine dnm; blgesel dengeleri dorudan belirleyen bir g mcadelesi alan olmutur. Bugn ise Karadeniz; Rusya–Ukrayna sava, enerji koridorlar, lojistik hatlar, dron savalar, denizalt altyaplarnn krlganl ve byk g rekabetinin hzla keskinletii yeni bir jeopolitik evreye girmitir. Bu nedenle Karadeniz'in tarihsel nemini anlamak, hem blgesel krlmalar hem de kresel rekabetin ynn doru okumak asndan kritik bir eiktir.
2022 sonrasnda Trkiye'nin Karadeniz'de blgesel istikrar salama giriimleri
kinci Dnya Sava'na giden srete Boazlar meselesi ve Karadeniz'in gvenlii, zellikle Sovyetler Birlii'nin giderek agresifleen talepleri ekseninde uluslararas gndemin en kritik balklarndan biri hline gelmitir. Bu konjonktrde Trkiye hem kendi gvenliini hem de blgesel istikrar korumak iin Boazlar'n hukuki statsnn yeniden tanmlanmasn zorunlu grmtr. Bu erevede 1936 ylnda imzalanan Montr Boazlar Szlemesi, stanbul ve anakkale Boazlar ile Marmara Denizi zerinden geen deniz trafiini dzenleyecek bir alan oluturmus; Trkiye'nin denetiminde, uluslararas hukuk kurallarna uygun ve dengeli bir sistem iinde blgedeki deniz ekosisteminin ve stratejik dengenin gvenlii salanmtr. Montr'nn imzalanmasnn temel nedeni, Lozan'da Trkiye'nin Boazlar zerindeki egemenliini snrlayan yapnn srdrlemez hle gelmesi ve byk glerin ykselen rekabeti........