Üçüncü Ecevit Hükümetinin yapısı üzerine

42. Cumhuriyet hükümeti, Ecevit’in kurduğu üçüncü hükümettir. Bu hükümet beş ortaklı bir koalisyondu. Cumhuriyetçi Güven Partisi, Demokratik Parti, AP’den ayrılan bağımsızlar ve bağımsız seçilmiş milletvekilleri hükümete katılmışlardı.

Ecevit başkanlığında kurulan bu hükümet, 5 Ocak 1978 -12 Kasım 1979 tarihleri arasında görevde kalmıştır. Hükümetin sadece CHP ve AP’den istifa etmiş bağımsızlarla kurulduğu sanılır. Bu yanlıştır.

Bu hükümetin kuruluşuna ilişki değerlendirmeler çoğunlukla sathidir. Şaibe yaratmaya yönelik algı operasyonlarıdır.

Bence bu hükümetin bu kompozisyonla kurulmasının nedeni Demirel’in Türkiye’yi MC dışında seçeneksiz bırakmasıdır. II. MC’nin beş ay içinde devrilmesi çürüklüğünü gösteriyor. Ecevit’in entrikalarını değil.

Hükümetin kuruluşunun temelinde bakanlık pazarlığı yoktur. Bakanlık meselesi ikincil bir meseledir.

Her ne kadar, Ecevit, hayatımın en büyük hatalarından biriydi dese de ben o kanaatte değilim. Yanlış olan Ecevit’in hükümette bağımsızlara yer vermesi değil, hükümet etme biçimiydi. Sonuç olarak Başbakan Ecevit, ülkeyi düze çıkaracak bir yol haritası belirleyemedi. Gücü buna yetmedi.

Demirel’in MHP ve MSP ısrarı

Bir şeyi merak ediyorum doğrusu: Ecevit’in Demirel’e şöyle bir önerisi olmuştu. Adalet Partisi azınlık hükümeti kursun. Biz dışardan destekleyelim. Veya biz kuralım siz bizi destekleyin demişti. Demirel’in bu önerilerin hiç birini kabul etmeyip aşırı sağ partilerle yola devam etmek istemesinin gerçek sebebi ne olabilirdi? Bu formüllerden birini kabul etseydi sonuçları ne olurdu?

Demirel’in Milliyetçi Cephe hükümetini yeniden kurması (Feyzioğlu eksiği ile) siyasi gerilimi daha da arttırdı.

İkinci MC, 21 Temmuz 1977 ile 5 Ocak 1978 tarihleri arasında görevde kalabildi. Türkiye’yi bu koşullarda yönetme kabiliyeti düşüktü.

Hükümet, Adalet Partisi kadroları arasında rahatsızlık yaratmıştı. Parti disiplini gereği güvenoyu vermeleri her şeyi açıklamıyordu

Ecevit’e ülkeyi yönetme fırsatı vermeme düşüncesine dayanan bu hükümet sonunda düşürülecekti. Hem de AP’den istifa eden milletvekillerinin desteği ile. Ağırlıklı beklenti CHP’nin içinde bulunduğu bir hükümetti. Hal böyleyken Demirel suyun akışını tersine çevirmişti. Türkeş ve Erbakan’ı yanına alarak.

Güneş Motel görüşmeleri

Güneş Motel görüşmeleri AP’deki rahatsızlığın sonucuydu. 11’ler peşpeşe Adalet Partisinden istifa ettiler. Ecevit’in istifacı milletvekilleriyle ilk görüşmesi 22 Aralıkta gerçekti. İkincisi 30 Aralıkta. Demirel’in ben istifa etmem. CHP beni nasıl düşürmek istiyorsa öyle düşürsün açıklaması Demirel kimliğini açıklar mahiyettedir. Hükümet, 31 Aralık 1977 günü güvensizlik oyu ile düşürüldü.

Turhan Feyzioğlu ve Cumhuriyetçi Güven Partisi

Öncelikle Turhan Feyzioğlu ve CGP’yi ele alalım. Feyzioğlu Ecevit hükümetine katıldı. Acaba neden? 1975’te Milliyetçi Cephe hükümetinde yer almıştı. Ecevit husumeti nedeniyle. Bu koalisyonda niye yer aldığını incelemek gerekir. Kişisel şerhlerine rağmen siyasi koşullar onu bu koalisyona girmeye zorladı.

Feyzioğlu, 1960larda İnönü’nün yerine veliaht olarak gösterilen iki siyasiden biriydi. Öteki isim Nihat Erim’dir. İkisinin de parlak akademik geçmişleri vardı. Tabii o zamanın kriterlerine göre. Mesela Feyzioğlu Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Kazai Murakabesi başlıklı doktora tezini iki yılda yazmış, savunmuş. Nasıl olabilir bu? Doğrusu merakımı mucib oldu. Bu doktora tezi süresi. 33 yaşında profesör olmuş, genç yaşta Siyasal Bilgiler Fakültesine dekan seçilmiş.

Sanırım Forum Dergisinin kurulmasına öncülük edenlerden biri idi.

Demokrat Parti karşıtı “nabza göre şerbet vermeyin” sözüyle meşhur olmuş, iktidar tarafından açığa alınmış .Bu sayede siyaset yolu açılmıştı. İnönü tarafından altın çocuk muamelesi görmüş, 1957 seçimlerinde Sivas milletvekili seçilmiş. O tarihten itibaren hep siyasetin içinde olmuş, Kurucu Meclis’te CHP temsilciliği yapmış, daha sonraki dönemlerde hep Kayseri milletvekili olarak TBMM’de bulunmuştur. 27 Mayıs döneminde kısa süre Milli Eğitim Bakanlığı yapmış, ODTÜ rektörlüğüne getirilmişti. Feyzioğlu, İnönü hükümetlerinde (1961-1965) bakanlık da yapmıştı.

Feyzioğlu’nun Ecevit’ten uzaklaşma ve yakınlaşma nedenleri

Feyzioğlu, 18. Kurultay’dan itibaren (1966) CHP’de yükselen “sol dalga”dan yolunu ayırdı, epey büyükçe bir grup kendisini takip etti. Ona göre CHP solcu bir parti olamazdı. Solculuk Marksizm ve sınıf mücadelesi demekti. CHP Atatürkçü olmalıydı. Solcu değil.

Sadece ideolojik sebeplerde değil, kişisel sebeplerle de Ecevit’ten hoşlanmıyordu. Muhtemelen onu yüksek öğrenim görmemiş, sathi bilgileri olan bir hatip olarak görüyordu.

Ecevit ve sol allerjisi Feyzioğlu’yu CHP’den uzaklaştırdı. Kendisinin Atatürkçülük diye tanımladığı merkez-sağ bir partinin lideri konumuna getirdi.

Lideri olduğu CGP, söylem ve siyaseti ile bana göre sağcı bir partiydi. Kendisini merkez partisi olarak tanımlasa da. 1972’den sonra CHP’ye hakim olan Ecevitçiliğe, onun halkçılık anlayışına, solculuğuna kökten karşıydı. Feyzioğlu’nun siyasi duruşu Ecevit karşıtılığına dayanıyordu bile diyebiliriz. Demirel’den ziyade. Bence Feyzioğlu Atatürkçülüğü Demirel sağcılığına daha yakındı.

Feyzioğlu, 1975 başında AP, MHP ve MSP nin içinde bulunduğu Milliyetçi Cephe hükümetine katılmıştı. Yükselen Karaoğlan Ecevit dalgasına karşı bir pozisyon almak, önünü kesmek düşüncesiyle.

Adalet Partisi ve Demirel’i tanıyordu. Türkeş ve Erbakan’ı daha yakından tanıma imkanı buldu. Duyarlılıkları Cumhurbaşkanı Korutürk ile aynıydı. Bunları tahmin etmek zor değil.

Şimdi ne olmuştu da böylesine karşı olduğu Ecevit ile aynı çizgide buluşabilmişti. Onunla birlikte hareket etme noktasına gelebilmişti. Bunun nedeni bana göre, Demirel’in MHP ve MSP ile birlikte hükümet etme ısrarıdır.

Feyzioğlu merkez elitin takdir ettiği bir siyasi idi. Buna sağ Atatürkçülük demek daha doğru olur. Rektörlük ve bakanlık yapmıştı. Hükümetin kuruluşunda siyasi etik yönünden bir sorun görseydi. Bu hükümette yer almazdı. CGP, 1977 seçimlerinde üç milletvekiliği kazanmıştı. Ağrı milletvekili Mikail Aydemir’in Adalet Partisine katılması ile milletvekili sayısı ikiye düşmüştü. CGP’nin önceki seçimde oy oranı %5.2 , milletvekili sayısı 13 iken; 1977’de oy oranı 1.8’e milletvekili sayısı 3 e düşmüştü.

1969’da Güven Partisi ile başlayan Atatürkçü merkez parti serüveni epey irtifa kaybetmiş görünüyor bu sonuçla.

Feyzioğlu’nun bu pozisyon değişikliğinin temel nedeni Demirel değil, Türkeş ve Erbakandı. Sonuçta, Ecevit, 10 yıldır en sert muhaliflerinden biri olan Feyzioğlu’nu koalisyona katmış oldu.

Genel Başkan Feyzioğlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı, Van milletvekili Mehmet Salih Yıldız Devlet Bakanlığına atandı. Feyzioğlu 18 Eylül 1978’de, Yıldız 21 Haziran 1979’da hükümetten ayrıldılar. Feyzioğlu, Ecevit’i kendi kaderine terketti. AP’den uzak olmayan bir pozisyonda kendini yeniden konumlandırdı. Demirel azınlık hükümetine güvenoyu verecek 1979’da.

Zehir Hafiye Ecevit Hükümetinde

Gelelim Demokratik Parti’nin Ecevit hükümetinde yer almasının nedenlerine.

Demokratik Parti 1970’de Adalet Partisinden kopan bir hiziptir. Parti, Ferruh Bozbeyli önderliğinde kurulmuştu. Bozbeyli 1961’den beri milletvekiliydi. 1965 ve 1969’da TBMM başkanı seçilmişti. Partinin kuruluşu iki temel nedene dayanır. AP’nin büyük kent burjuvazisinin partisi haline gelmesi -bence-birinci neden olarak gösterilebilir. AP, Doğan Avcıoğlu’nun ifadesiyle kompador burjuvazinin partisi olmuştu. Uyguladığı politikalar Anadolu sermayesini ikincil planda bırakıyordu. Demokratik Parti taşra tarım ve ticaret sermayesine hitap ederek kuruldu. Bu 50’lerdeki Demokrat Parti ile aynı sınıfsal zemine oturuyor demektir. MSP için de aynı şeyleri söyleyebiliriz. Ama MSP’nin ideolojik duruşu laiklik karşıtlığıydı.

Demokratik Parti, 1973 seçimlerindeki başarısını 1977’de tekrarlayamadı. Genel başkan Ferruh Bozbeyli bile parlamentoya giremedi. Demirel sağın bütün fraksiyonlarını CHP’ye iktidarı vermeme siyaseti etrafında birleştirmeyi başardı. 1975 başında Bayar’ın "Süleyman’a yardımcı olun" çağrısını dinleyen Op. Dr. Sadettin Bilgiç önderliğindeki Dokuzlar Hareketi DP’den ayrıldı. Milliyetçi Cepheyi desteklediler. Bir süre sonra AP’ye katıldılar. 1964 kongresinden beri Demirel’e muhalefet eden grup tekrar........

© 12punto