Yarın Cumhuriyet'in ilan edilişinin 102'nci yıl dönümü.

Aslında egemenlik, 1921 Anayasası’yla, daha Kurtuluş Savaşı devam ederken millete verilmişti. Sadece yeni rejimin adını koymamışlardı.

Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun ilk maddesinde, “Hâkimiyet bilâkaydü şart milletindir. İdare usûlü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir” yazıyordu.

Bu ifadeyle, Osmanlı’daki “Hakimiyet Allah’ındır, padişah onun yeryüzündeki temsilcisidir” anlayışı kökten reddedilmiş, egemenliğin kaynağı ilk kez ve doğrudan halka dayandırılmıştı. Böylece, tanrısal ya da hanedana dayalı iktidar yerini halkın iradesine dayalı meşruiyet anlayışına bırakmıştı.

29 Ekim 1923'te yeni rejimin adı konulunca taşlar yerine oturdu.

Bu, yalnızca “Cumhuriyet” ile anlam kazanan bir anayasa maddesi değil, aynı zamanda zihinsel bir devrimdi.

Saraydan halka, kulluktan yurttaşlığa ve yurttaşların eşitliğe uzanan büyük bir kopuşun ve tarihsel bir kırılmanın ifadesiydi.

Tek bir cümle ile egemenlik kayıtsız şartsız milletin olmuştu.

Ama ne yazık ki, 2000'li yılların başından itibaren, Atlantik ötesinden beslenen siyasal İslamcılık yükselişe geçti. Türkiye de bu cümlenin içinin boşaltıldığı ve hatta anlamının tersyüz edildiği bir döneme girdi.

Bugün “millet” hala her konuşmada anılıyor, fakat “egemenlik” artık sadece bir kişiyle özdeşleştiriliyor.

Cumhuriyet’in egemenliği yatay bir ilke iken, bugün dikey bir itaat mekanizmasına dönüştü.

Gelin yakın gözlüğümüzü takalım.

1923’te kurulan Cumhuriyet, egemenliği “milletin ortak iradesi” olarak tarif etmişti. Yani hiç kimse, hiçbir kurum, hiçbir lider bu egemenliği tek başına temsil edemez ve kullanamazdı.

TBMM, ortak iradenin “kutsal” mekânıydı; hükümetler ise millet iradesinin idare gücüne dönüşmesini, egemenliğin halk adına kullanılmasını sağlayan temel kurumlardı.

Gün oldu, devran döndü! Türkiye’de egemenlik tek bir kişide toplandı.

Ak sakallı tarih baba, ne hikmetse kaseti geri........

© 12punto