Ilija Petrović počinje poglavlje u knjizi koje je posvećeno identitetu plemena Kuči sledećim rečima: „Kuči, staro srpsko pleme, jedno od većih brdskih plemena u sastavu današnje Crne Gore.“ Zatim obrađuje oblast u kojoj Kuči žive u viševekovnom kontinuitetu, gde se poziva na radove etnologa Jovana Erdeljanovića (1874 Pančevo – 1944 Beograd) i etnografa Stefana Dučića (1874 Dučići u Kučima – 1918 Podgorica).
Prenoseći njihove radove o granicama u kojima su živeli Kuči i koje su opisane do tančina, autor zaključuje: „Dučićevim i Erdeljanovićevim navodima ni danas se ne može ništa bitno dodati ni oduzeti.“ Precizno navođenje teritorije na kojoj istorijski živi kučko pleme veoma je bitno za dublje razumevanje statusa koji tokom vekova imaju Kuči u odnosu na cetinjsku i tursku vlast. Kuči su sa južne strane u širokom pojasu omeđeni sa Otomanskim carstvom, a sa severne strane u najdužem pojasu sa srpskim plemenom Vasojevića, a sa kraćim pojasom prema plemenima Bratonožića i Pipera.
U velikom delu teritorije koju Kuči koriste za ispaše u svom polunomadskom stočarstvu (gde je centralni prostor oko Kom planine), prepliću se agrarno ili životno sa Arbanaškim (Arnautskim) plemenima. Zato mnogi autori Kučima pripisuju mešovit identitet: početno albansko poreklo (veroispovesti muhamedanske ili katoličke), a kasnije nesumnjivi srpski identitet.
Svi autori se slažu da u jednom delu teritorije plemena Kuči, naročito na onim rubnim područjima, postoji u manjem obimu različit etički sastav. Odnosno da tamo žive arbanaška bratstva, pa ovaj mešoviti nacionalni karater uzrokuje i različitu veroispovest unutar kučke teritorije. Turska administracija smešta kučki prostor u Kučku nahiju, gde pod arbanaško-latinskim naseobinama beleže tri sela (Zatrijabač, Koći i Orahovo) sa 237 domova i 600 pušaka.
Autor nabraja mnoge druge istraživače koji pokušavaju da lociraju poreklo plemena Kuči, uključujući i sam naziv plemena. Za Marka Miljanova – koji je takođe iz Kuča – nema spora da u Kučima žive Drekalovići, koji su direktni potomci Đurađa Kastriotića Skenderbega, kao i Starokučani od Mrnjavčevića, i jedni i drugi Srbi.
Autor Ilija Petrović posebno ističe naučni rad srpskog akademika Vase Čubrilovića, koji izvodi neupitan zaključak: „Kuči su bili i ostali srpsko pleme.“ Akademik Čubrilović piše o plemenskim migracijama na tim prostorima tokom 14. i 15. veka, misleći na prodore Arbanasa, pa izvodi zaključak da od druge polovine 14. veka i u celom 15. veku na teritoriji Kuča postoje samo srpska naselja! Poreklo Kuča, slično Marku Miljanovu, akademik Čubrilović povezuje sa bratstvom Drekalovića, koje potiče od praoca vojvode Drekala, po narodnom predanju potomka Đurđa Kastriotića. Od sina vojvode Drekala, Lala Drekalova potiče celo bratstvo Drekalovića, koje se širi u srpskom delu Kuča i čini osnovnu supstancu ovog srpskog plemena.
Miloš Popović piše za Zemljopisanije srbsko: „Sredinom 19. veka Kuči su brojali oko 15.000 duša, od čega oko 2.750 sposobnih za vojničku službu.“ Drekalovići, po njemu, imaju 15 sela (najpoznatija: Medun Gornji i Donji, Ubli, Bezjovo, Kosor i Momče) sa 511 domova i 1.400 pušaka.
Veoma otrežnjujuće za čitaoca deluje naučno potkrepljena činjenica da su Brđani – prvenstveno čukununuk Drekalov, kučki vojvoda Radonja Petrov Drekalović – realizovali sabornu svest kod srpskih plemena pre cetinjskih vlasti! Tako Erdeljanović piše da je „doba od 1688. do 1768. godine ujedno i najsjajnije vreme kučke prošlosti“ – dakle počinje još pre vremena kada je Danilo Šćepčević iz Njeguša (kasnije čuveni vladika Danilo o čemu piše Njegoš u Gorskom Vijencu!) godine 1700. hirotonisan za kanonskog cetinjskog vladiku od strane Arsenija III Crnojevića!
Erdeljanović dalje piše da je kučki vojvoda Radonja Drekalović uspeo stvoriti savez od tri srpska brdska plemena: Kuči, Bratonožići i Piperi. U isto vreme vojvoda Radonja ide u Rusiju, kao i njegov sin Ilija posle njega, što ukazuje da su brdska plemena prednjačila u mnogim srpsko-sabornim i istočno-pravoslavnim stavovima i postupcima.
Autor Ilija Petrović zaključuje svoje stavove: „Objediniteljski pokušaji svih pomenutih kučkih vojvoda, od Ivana Ilikova do Ilije Radonjina, učinjeni su mnogo pre onih kojima je vladika Petar I crnogorskim nahijama pripojio Bjelopavliće i Pipere, a ti pokušaji mogli bi se smatrati izvorom patološke mržnje koju su prema Kučima ispoljavali svi njegovi vladarski naslednici u Crnoj Gori: vladika Rade (Petar II), knjaz Danilo i knez/kralj Nikola, a naročito ovaj u sredini.“
Verovatno da su ove reči najbolji uvod da najavimo centralnu temu ovog štiva – crnogorsku poharu Kuča. Ipak, pre toga moramo nakratko opisati još jedan nemili događaj koji je prethodio ovom zločinačkom poduhvatu, i koji je imao tektonskih posledica za kasniju istoriju Crne Gore.
Kao i kod mnogih događaja iz ovoga perioda, a naročito na teritorijama poput Cetinja, gde nije postojala nijedna štampana novina, svi autori koji su se bavili tematikom događanja pod Ostrogom, u junu 1854. godine, svoja istraživanja bazirali su na mnogo sekundarnih istorijskih izvora.
Autor Ilija Petrović navodi u knjizi sve njih, pošteno iznoseći njihovu, ponekad i međusobno protivrečnu, stručnu argumentaciju. Autor ne podržava eksplicitno jedan osnovni tok događaja, jer je kroz razne tekstove i „svedočenja“ bilo više verzija istorijskog događaja u Bjelopavlićima, ali se zajednički vektor svih istraživanja itekako prepoznaje u knjizi. Vidimo da postoje bar dve osnovne istorijske ravni na kojima će se prostirati „Bjelopavlićka buna“: uzavrela politička događanja na unutrašnjem planu u Crnoj Gori, kao i nerazumni moralno-psihološki postupci moćnika koji uzrokuju razumljivu reakciju pogođenih.
Autor Ilija Petrović navodi suprotno istraživanje dvojice istoričara – od kojih Dušan Vuksan uslovno piše sa „srpskog stanovišta“, a Branko Pavićević sigurno piše sa „dukljanskih“ pozicija – gde obojica, pored drugačijeg ugla gledanja na ovaj događaj, „kao neposredan povod za nemire u Bjelopavlićima označavaju ponašanje knjaževih pratilaca prilikog njegove posete manastiru Ostrogu juna 1854. godine“.
Slično navode i razne novine toga doba koje su pisale o ovom događaju, kao i ostali istraživači, sa razlikom u proceni intenziteta samog događaja. Dakle, jasno nam je da je okidač za Bjelopavlićku bunu bilo nedolično ponašanje knjaza Danila i njegove pratnje na Trojčindan, u manastiru Ostrog. Međutim, kakva je bila unutrašnja politička klima koja prethodi ovom događaju?
Knjaz Danilo je dobio jaku opoziciju još kod samog preuzimanja vlasti iz više razloga. Značajan deo sveštenstva nije gledao blagonaklono na Danilovo odbijanje........