Diğer

22 Ocak 2024

2024’te gözlerimizi sürpriz bir şekilde çevirmek zorunda kalabileceğimiz ülkelerden biri de kanımca, Sırbistan. 1999’da 11 NATO üyesi ülke ordusunca 78 gün bombalanan ve nihayetinde Kosova’dan kopartılan Sırbistan üzerinde birilerinin hala gözü (!) var. Sırplar yıllardır bıçak sırtı bir dengede götürmeye çalıştıkları dış politikalarıyla “tarafsız” durmaya ve bu şekilde ayakta kalmaya çalışıyor. Ancak işte bu durum ülkeyi itaatkâr bir şekilde NATO’nun içinde görmeden AB’nin bir parçası yapmak istemeyen Batılı ülkelerin çok da hoşuna gitmiyor. Hal böyle olunca da “dengeleri” içten içe değiştirme çabası hiç eksik olmuyor.

Sırbistan, 14 Aralık 2006'dan beri NATO’nun “Barış İçin Ortaklık Programı”na dahil. Ancak İttifakın bir üyesi olmak niyetinde de değil. Ülkenin bu konudaki resmi tavrını eski savunma bakanı Aleksandar Vulin, şöyle özetliyordu: “Sırbistan, askeri açısından tarafsız olmayı tercih etti ve Avrupa'da İttifak’a dahil olmayan son ülke biz kalsak da NATO üyesi olmayacağız.” Gerçi “Vulin sosyalist kökenli olduğu için öyle düşünebilir,” diyebilirsiniz. Ama ondan bu görevi devralan sağ popülist hükümetin mensubu Milos Vucecic de farklı bir değerlendirme içinde olan bir isim değil. Sırbistan’ın dış politika önceliğini Avrupa Birliği’ne dahil olmaya veren Vucecic, “gerçi bu kadar aşağıladılar, onlar bizi oyalıyor, AB’ye almazlar” diye baktığı gibi, “Sırbistan'ın, NATO'ya üye olmak gibi bir arzusu yoktur” sözlerini de net dile getiren bir isim.

NATO ise Sırbistan’ın “tarafsızlık” tercihine karşı itidalli bir yaklaşım içindeymiş gibi görünse de ara ara Belgrat’ı Kosova’daki askeri varlığını artırmakla ve bu ülkeyi NATO üyesi yapmakla tehdit etmekten de geri kalmıyor. 2008’de ABD desteğiyle tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden Kosova’ya Javelin füzeleri veriliyor. Bölgedeki Sırp nüfusun haklarını garanti altına alan 2013 Brüksel anlaşmasının taahhütleri uygulanmazken, 1 Şubat 2024’ten itibaren geçerli olmak üzere Sırp para biriminin bölgedeki geçerliliği de sonlandırılıyor.

İşte böyle bir ülke olan Sırbistan’da geçen yılın sonlarında sessiz sedasız bir “turuncu devrim” provası yapıldı. Dünya Ukrayna’ya, Orta Doğu’ya filan odaklanmışken, 17 Aralık'ta gerçekleştirilen genel ve yerel seçim sonuçlarına itiraz ederek Belgrad sokaklarına dökülen gruplar Belediye Meclis binasına girmek istedi. Kapı ve pencereleri kırmaya çalışan muhalif gruplar binaya meşaleler fırlattı. 2014 Kiev Meydan’ını hatırlatan protesto hareketinin temel odağı ilk başta İçişleri Bakanı Bratislav Gasic ile istihbarat şefi Aleksandar Vulin'in istifası gibi göründü, ancak mesele kısa sürede Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic hükümetinin devrilmesi talebine dönüşüverdi.

Hızla tırmanan şiddet olayları karşısında güvenlik kuvvetlerinin şehirde son derece hazırlıklı olduğu görüldü. Olaylardan sonra Başbakan Ana Brnabiс’in, Belgrad’ı başkentte ayaklanma planları konusunda uyaran Rus güvenlik birimlerine teşekkür etmesi Sırpların olacakların istihbaratını Moskova’dan aldıklarını göstermesi bakımından önemliydi. Cumhurbaşkanı Vucic de gösterilerin kendisini iktidardan zorla indirmeyi amaçlayan Batılı güçler tarafından mali olarak desteklendiğini ileri sürdü. Sırbistan’ın Rusya ile sürdürdüğü dostane ilişkilerdan ve Kosova üzerindeki toprak iddiasından vazgeçmeyi reddetmesi nedeniyle Batı’nın hedefinde olduğunu savundu.

Bu faktörler, paradoksal gibi görünse de ülkenin 2009’da başvurusunu yaptığı Avrupa Birliği üyeliğinin önündeki -resmi olmasa da- temel engeller. Bu gerçek ortada olduğu için de, 2000’li yılların başında ülkede daha ziyade ekonomik sebeplerle yüzde 70’lerde seyreden AB üyeliğine destek, “bizi oyalıyorlar, niyetleri almak değil” diye düşünenlerin de çoğalması yüzünden günümüzde yüzde 40’lara kadar düşmüş durumda.

Tabii ülke bu şekilde ikiye bölününce, her iki düşüncenin çekirdek olmayan taraftarlarının geçişlilikleri önem kazanıyor. Tabii görüşlerin şekillenmesinde/değişmesinde medyanın etkisi büyük. Bu da medya üzerinde yürüyen sermaye ve iktidar mücadelesinin önemini gösteriyor.

2023 yılının sonlarına doğru, bu mücadelenin ilginçleşmeye başladığının göstergesi sayılabilecek bir gelişme meydana geldi Sırbistan’da. Bizdeki medya organlarının pek itibar edip yansıtmadığı bu gelişmede, Sırbistan’ın kamu kurumu niteliğindeki telekomünikasyon şirketi Telekom Srbija’nın stratejik önemdeki varlıklarını gizlice Hollanda merkezli medya devi United Group’a devretme hazırlıkları yaptığı ortaya çıktı. Basına sızan haberlere göre, devir Telekom Srbija’nın İngiltere merkezli özel sermaye fonu Actis GP LLP şirketi üzerinden yapılacaktı ve devretme hazırlığı içinde........

© T24