Diğer

Konuk Yazar

10 Ocak 2024

Bir yıl daha bitti. Her biten yılın sonunda o yılın enflasyon değerlendirmesi yapılır. Gerçekleşen enflasyon oranı hükümetin karnesi olur; başarı ve başarısızlığını gösterir. Enflasyon oranı aynı zamanda halka reva görülen ızdırap ölçüsü olarak da görülür, değerlendirilir. Topluma yönelik gelecek projeksiyonu biraz bu gerçekleşen enflasyon oranı üzerinden yapılır.

Bu yılın 2023 enflasyon oranını Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK yüzde 64, İstanbul Ticaret Odası-İTO yüzde 74, Enflasyon Araştırma Grubu-ENAG yüzde 127 olarak açıkladı. Açıklanan bun oranların hepsi Türkiye'ye ve Türkiye'nin aynı dönemine-yılına ait veriler. Ne kadar şenlikli bir ülkeyiz değil mi?

İsterseniz gelin şimdi birlikte 2023 yılında tarımda olan bitene bakalım.

Şubat ayının başında Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki deprem ile hem yer hem insanlığımız sarsıldı. Deprem sonrası büyük sayıda can, çok miktarda mal kaybı yaşandı. Kahramanmaraş depremlerinin ardından merkez üssü Defne ilçesi olan 6,4 büyüklüğünde bir deprem daha oldu; acı, üzüntü ve çaresizlik katlandı. Kahramanmaraş merkezli deprem ile birlikte 10 ilimiz de büyük, yıkımlar, tahribatlar, acılar devlet yönetimdeki görev kusurlarını orta yere serdi. Deprem öncesi ve sonrasındaki insanlığımızı, yüzümüze çarptı.

Depremden ilk etapta etkilenen Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Malatya, Diyarbakır, Kilis, Şanlıurfa, Adıyaman, Osmaniye ve Adana olarak 10 il açıklandı. Daha sonra Elâzığ da depremden zarar gördüğü için afet bölgesi olarak ilan edildi. Böylece depremden zarar gören il sayısı 11'e çıktı.

2022 resmi verilerine göre depremden zarar göre 11 ilimizdeki 4900'ü aşkın köy ve/mahallede yaklaşık 2,5 milyon nüfus olumsuz etkilendi. Deprem bölgesi 2 milyondan fazla büyükbaş ve 9 milyondan fazla küçükbaş hayvanı ile Türkiye hayvan varlığının yüzde 15'ini oluşturmaktaydı. Bu kesim depremden ciddi biçimde zarar gördü.

Depremin tarıma faturasının ilk belirlemeleri A.A tarafından şöyle sayılara dökülüyordu. Hayvancılıkta 8 bin 241 büyükbaş, 64 bin 260 küçükbaş, kanatlı 42 bin baş ayrıca Adıyaman'da 533 bin, Malatya'da 168 bin civciv telef oldu. Bunun yetiştiricilere maliyeti 602,5 milyon lira olduğu tahmini yapıldı. Bölgede 233 bin 230 ağıl ve ahırın 13 bin 284'nün yıkıldığı belirlendi. Toplam 16 milyon arı kovanın 5 bin 76'sı zarar gördü. Bunun yetiştiricilere maliyetinin yaklaşık 8,6 milyon lira olduğu hesap edildi.

Bölgede 101 ton balık ve 37,4 milyon yavru balığın öldüğü bunun maliyetinin de 63,2 olduğu açıklandı.

Hatay Gıda Kontrol Laboratuvarındaki makine-teçhizat hasarından kaynaklı 50 milyon lira, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ'ye bağlı Malatya ve Elâzığ fabrikalarında 1,3 milyon lira değerinde hasar olduğu belirlendi.

DSİ'nin ilk etap belirlemelerine göre sulama sektörü hasar maliyeti 19,5 milyon lira olarak hesap edildi.

Toprak Mahsuller Ofisi-TMO'ya ait 18 depoda yaklaşık 816 milyon lira zararın meydana geldiği, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü-TİGEM tesislerinde toplam hasar maliyetinin 134,1 milyon lira olduğu tespiti yapıldı.

Tarım sektöründeki ilk hasar belirlemelerine göre zararın 24,2 milyar lira olduğu saptandı.

Zararların gerçek ve dakik hesaplamalar sonucunda kat be kat fazla olduğu bilinen bir gerçeklik olarak orta yerde durmaktadır. Bu konuda yaraların sarılması için yapılanlar konusuna baktığımızda, hükümetin çaresizlik ürettiğini hep birlikte izledik. Hükümetin depreme yönelik herhangi bir hazırlığının olmadığı, deprem sonrası yardım elinin uzatılmasında geç ve yetersiz refleks gösterdiğini yaşayarak birlikte gördük. Bugün bile tarımda yaraların sarılmadığını not etmemiz gerekmektedir.

Deprem yaşattığı acının yanında birçok dersleri kör gözüm parmağına misali hepimize bir kez daha gösterdi. Verdiği en büyük dersin tarım arazilerinin amaç dışı kullanılmasının yaşanılan kayıpları arttırma nedeni olduğunu söylemek elbette abartı olmasa gerek. Hatay Devlet Hastanesi'nin tarım arazisi üzerine kurulması, ilk depremle birlikte binanın kullanılmaz hale gelmesi belki de en iç burkucu örnek.

Bütün bunlar yaşanıp olup biterken, Resmî Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın yetkileri artırıldı. Bir kararname yayımlandı. Yayımlanan kararname içeriğine baktığımızda ormanlar ve meralar imara açılabilecek. Öyle ki; ormana ve meraya inşaat yapabilmek için planlar askıya çıkartılmayarak halktan saklanacak, itiraz edilemeyecek. Taşınmaz mülkiyeti veya imar hakları kısmen veya tamamen başka bir alana aktarılabilecek. Bu bize koyun can derdinde kasap et derdinde halk deyimini acı biçimde hatırlattı.

Türkiye tarımında sorunlar on yıllardır birik(tiril)iyor. Bir yandan çözülemeyen, biriktirilen sorunlardan dolayı çiftçiler üretimden vazgeçer duruma gelirken/geriletilirken diğer yandan son 10 yılda Sudan, Nijer ve Venezuela'da tarımsal üretim yapılması hedeflendi. Ancak Türkiye bu ülkelerdeki hiçbir projede ilerleme sağlayamadı.

Hükümet tarafından kamuoyunda estirilen hava; Sudan'daki üretimle gıda güvencesi sağlanacak, yurt içinde gıda fiyatları düşürülecekti. Bilindiği üzere Hükümet 2013 yılında Sudan'dan toprak kiralama girişimlerini başlattı. Sudan'da 99 yıllığına 780 bin 500 hektar tarım arazisi kiralamak için 2015 yılında ortak şirket kurdu. Kiralama işlemlerinin yapıldığı dönemde Türkiye'de çiftçiler, Sudan'da kiralanan arazinin yaklaşık 5 katı kadar yani 3 milyon 400 bin hektar araziyi ekmekten vazgeçmiş durumdaydı. Bu arazilerin neden ekilemediği, başka ülkelerde tarım yapma arayışına niçin girişildiğini sorgulayanlar hükümet tarafından "dar ufuklu ve iş bilmezlikle" itham edilmekteydi. "Nijer'deki üretimle yem sorunu çözülecek, hayvancılık gelişecek, Venezuela'da buğday üretilecek, dışarıdan buğday ithalatı bitecek" deniyordu. En nihayet bütün bu projelerin hayal olduğu 10 yıl sonra ortaya çıktı. Hükümet, Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi'ni Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 2023 yılının son ayında tasfiye etti. Karar, 1 Aralık 2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlandı. Böylece, Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti)'nin Sudan'da tarım yapma macerası/hayali........

© T24