Mehmet Şimşek’in Maliye Bakanı olarak göreve gelmesinden bu yana neredeyse bir tam yıl geride kaldı. Bu süre içinde Mart 2024 yerel seçimleri nedeniyle mali disiplin beklentileri sürekli ötelendi. Zaman geçti. Parasal sıkılaştırmanın en önemli ayağı faiz artışları da yerel seçimler de tamamlandı.
Eldeki Ocak-Nisan nakit bütçe verilerine göre mali disiplinden eser bulmak mümkün değil. Enflasyon %75’e çıktıktan sonra baz etkisiyle yaz sonunda %50 civarına inecek. Ötesinde performans sağlamak için mali disiplin adımlarının detayları, para politikasının enflasyonla mücadelesine ne yönde, ne ölçekte, ne zaman diliminde destek vereceği artık en önemli gündem maddesi.
Ancak Şimşek-Yılmaz ikilisinin çalışmasından ortaya çıkan, 10 aydır üzerinde çalışılan tasarruf planının bekleneni vermekten çok uzak oluşu. Bir iyi niyet beyanı olarak kamu araçları, çoklu maaşlar gibi sembolik önemli konuların ön plana çıktığı Tasarruf Paketi’nde önemli eksiklikler bulunuyor. Mevcut haliyle enflasyonu yavaşlatmaya anlamlı bir destek vermesi mümkün görünmüyor.
“Hiç yoktan iyidir” diyebilmenin ötesinde, ekonomide 2021-2023 arasında izlenen ekonomi politikalarının yarattığı başta çok yüksek enflasyon olmak üzere derin tahribatı tamirde anlamlı katkı yapması zor görünüyor.
Yatırımlarda ve personel alımlarında kısıtlama gibi kısmen etkili olabilecek adımlarda büyüklük hedefleri yok. Kamuoyunun performans değerlendirmesi yapması için harcama önlemlerinin GSMH’nin yüzde kaçına karşılık geleceği, toplam harcamaların yüzde kaçından tasarruf edilerek bütçe açığını ne oranda etkileyeceği gibi önemli veriler paylaşılmamış. Daha fazla vergi artışları planlanmazken, mevcut sistemi revize ederek oluşturulabilecek gelir artırıcı önlemler yok.
Gerçekleşmelere ilgili belli dönemlerde kamuya açık raporlama vaadi eşliğinde sunulmuyor. Bu da hedeflenen adımlarla elde edilecek tasarrufun düşük olduğunu düşündürüyor. Yüksek enflasyonla mücadele için değil, yerel seçim sonuçlarından yansıdığı şekliyle artan seçmen kızgınlığını gidermek için tasarlanmış gibi görünüyor.
Bütüncül bir şekilde planın detayları, takvime bağlanarak açıklanan odaklı reform programı, KÖİ’lerde tasarruf, basında yer aldığı şekliyle vergi muafiyetleri iptali/yeniden düzenlenmesi, vergi reformu gibi daha etkili olacak alanlarda adımlar da sayısal hedefler eksik.
OVP nasıl bir reform programı ya da ekonomi programı değilse, açıklanan Tasarruf Paketi de bütüncül bir mali disiplin planı sunmaktan uzak.
İLGİLİ HABER ‘Tasarruf paketi’ bir niyet beyanı niteliğinde, daha fazlası gerekli
Açıklanan plan ancak bir iyi niyet beyanı, bir ilk adım olarak değerlendirilebilir. Bütçede etkili şekilde ve hızla bir mali disiplin sağlamaz, ima ettiği gibi kademeli, vadeye yayılan bir süreç bu zayıf adımlarla izlenirse enflasyonla mücadele ve artan bütçe açığını aşağıya çekmekte başarı beklenemez.
Harcama kalemlerinden yapılacak kısıtlamaların etkili olacağına güven oluşması için tasarruf önlemlerinin olmazsa olmaz en az dört alanda detaylı revizyonlar içermesi, partizan amaçların kamu yatırımlarındaki etkisinin en aza indirileceğine olan inancın inşası gerekir:
1.Kamu ihale kanununda yapılacak köklü değişikliklerle şeffaflığın artarak, partizan amaçlarla oluşturulan ve kullanılan istisna ve muafiyetlerinin daraltılması,
2.Kamu yatırım programında yenilenme ile atıl alanlardan kaçınılması, verimlilik odaklı geleceği yakalama hedefli projelerin şeffaf olarak plana alınması.
3.Kamuya çokça yansıyan garantili döviz ödemeli Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin yeniden değerlendirilmesi ve bu büyük harcama kalemlerinden önemli tasarruflar yapılacağının rakamsal açıklaması. 2001 krizi sonrası uygulanan istikrar programında bütçe dışı fonlardaki çalımalar burada örnek olabilir.
4.Rakamsal, oransal hedefler eşliğinde kamuoyuna açık performans değerlendirmeleri.
Krizler yaratan yapıdan çıkış, değişim ve revizyon gibi hukuk dahil geniş katkı yapılması gereken alanlarda atılacak önemli adımların Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Ofisi arasında sıkışmasıyla ortaya çıkan çalışma oldukça yetersiz.
Türkiye ekonomisinin böylesi kritik bir dönemecinde ortaya çıkan Tasarruf Paketi’nin önemli eksikleri, kamu kurumlarının cumhurbaşkanlığı sistemi döneminde artan oranda aşınmasının, DPT gibi kurumların yok edilmesinin, Sayıştay’ın etkisiz hale getirilmesinin nasıl bir ortak akıl kaybına yol açığını göstermesi açısından da önemli. Krizli bir yapıdan çıkmak için para politikasından öteye adımların neden atılamadığının da açıklayıcısı.
Mevcut planın altı doldurulmazsa para politikasında sıkılaşmadan beklenen etkiler da boşa gidecek. AKP’nin ekonomik tercih olarak yarattığı çok yüksek enflasyonla mücadelede geniş halk kesimlerinin, başta sabit gelirlinin ödeyeceği bedelin süresi uzarken şiddeti artacak.
GA.
Güldem Atabay: Tasarruf Paketi ve kamusal kapasite sorunu
62
23
13.05.2024
Mehmet Şimşek’in Maliye Bakanı olarak göreve gelmesinden bu yana neredeyse bir tam yıl geride kaldı. Bu süre içinde Mart 2024 yerel seçimleri nedeniyle mali disiplin beklentileri sürekli ötelendi. Zaman geçti. Parasal sıkılaştırmanın en önemli ayağı faiz artışları da yerel seçimler de tamamlandı.
Eldeki Ocak-Nisan nakit bütçe verilerine göre mali disiplinden eser bulmak mümkün değil. Enflasyon u’e çıktıktan sonra baz etkisiyle yaz sonunda P civarına inecek. Ötesinde performans sağlamak için mali disiplin adımlarının detayları, para politikasının enflasyonla mücadelesine ne yönde, ne ölçekte, ne zaman diliminde destek vereceği artık en önemli gündem maddesi.
Ancak Şimşek-Yılmaz ikilisinin çalışmasından ortaya çıkan, 10 aydır üzerinde çalışılan tasarruf planının bekleneni vermekten çok uzak oluşu. Bir iyi niyet beyanı olarak kamu araçları, çoklu maaşlar gibi sembolik önemli konuların ön plana çıktığı Tasarruf Paketi’nde önemli eksiklikler bulunuyor. Mevcut haliyle enflasyonu yavaşlatmaya anlamlı bir destek vermesi mümkün görünmüyor.
“Hiç yoktan iyidir” diyebilmenin ötesinde, ekonomide 2021-2023 arasında izlenen ekonomi politikalarının yarattığı başta çok yüksek enflasyon olmak üzere derin tahribatı tamirde anlamlı katkı yapması zor görünüyor.
Yatırımlarda ve personel alımlarında kısıtlama gibi kısmen etkili olabilecek adımlarda büyüklük hedefleri yok. Kamuoyunun performans değerlendirmesi yapması için harcama önlemlerinin GSMH’nin yüzde kaçına karşılık geleceği, toplam harcamaların yüzde kaçından tasarruf edilerek bütçe açığını ne oranda etkileyeceği gibi önemli veriler paylaşılmamış. Daha........
© Para Analiz
visit website
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Tarik Cyril Amar
Rami G Khouri
Dr Ramzy Baroud
Mort Laitner
Petra Lesjak Tušek
