“Gerçeklerin Eşiği “ manasına gelen Atabetü’l Hakayık adlı eser, Türk Kültürünün ve Türk Edebiyatının temel taşlarından olan Divanu Lügati’t Türk, Kutadgu Bilig eserleri gibi ilk müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar döneminde yazılmıştır. Eser Aybetü’l Akayık olarak da bilinir.

12. Yüzyılda Şair Ahmet Yükneki tarafından yazılan eser, Balasagun’lu Yusuf Has Hacip’in eseri Kutadgu Bilig’de olduğu gibi Kaşgar Türkçesi ile mesnevi tarzında yazılmıştır. Şairin eserini nerede ve ne zaman yazdığı kesin olarak bilinmemektedir. Eserin Kaşgar şivesiyle, Uygur harfleriyle yazılmış ilk yazması İstanbul'da Ayasofya Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

Eser; birtakım ahlâki öğütler verir ve bilginin faydasından, bilgisizliğin zararından, cömertliğin iyiliği ve cimriliğin kötülüğünden bahseder. Eserde dünyayı, tanrıyı, insanı bilmenin sadece bilim yoluyla olabileceği anlatılır. Ayet ve hadislerden yararlanılan eser, bir didaktik (öğretici ) ahlak ve öğüt kitabıdır.

Aruz ve hece ölçüsü kullanılmış olan eser, 102 dörtlük ve 40 beyitten oluşmaktadır. Atabetü’l Hakayık ilk yazılı eserlerimizden biridir.

Atebetü'l Hakayık'tan örnekler;

· Bilgili lüzumlu sözü söyler. Lüzumsuz sözü gömerek gizler.

· Bilgisiz ne söylese anlamadan söyler. Onun kendi dili kendi başını yer.

· Bu halk arasında en iyi adam, cömert adamdır. Cömertlik şeref, ikbal ve cemali artırır.

· İnsanlar arasında sevilmek istersen. Cömert ol, cömertlik seni sevdirir.

Karahanlılar döneminde yazılmış eserler İslami Türk edebiyatının ilk eserleri kabul edilir. Satır arası Kur'an Tercümesi (Rylands nüshası), Dîvȃnu Lugȃti't Türk, Kutadgu Bilig ve Atebetü'l Hakȃyık adlı eserler Karahanlı Türkçesiyle yazılmış ve günümüze kadar gelmiş olan eserlerin başlıcalarıdır.Bu dönemde Allah’ın güzel isimleri ( Esma-i Hüsna ) çalışmaları da yapılmıştır.

940 yılında Karahanlı Hükümdarı Abdülkerim Satuk Buğra Han'ın İslamiyet'i devlet dini olarak kabul etmesiyle ilk Müslüman Türk devleti kurulmuş oldu. Karahanlılar Türk-İslam kültürünün temellerini atarak günümüze ulaşan önemli yazılı eserler vermişlerdir.

Türkler kılıç zoruyla müslüman olmamışlardır. Topluluklar halinde müslümanlığı kabul etmelerinde, “ Gök Tanrı “ inancında olmalarının büyük rolü olmuştur.

Emeviler islamı Arap milliyetçiliği esasında yaymaya çalışmışlardır. Yaptıkları zulüm ve katliamlarla, Türk şehirlerini yağmalamaları sebebi ile Türklerin müslüman olmalarını iki yüz yıl geciktirmiştir. Türklerin islamiyeti Araplardan öğrenmedikleri yaygın görüştür.

Karahanlı Devleti ya da kısaca Karahanlılar, 840-1212 yılları arasında Orta Asya ve Maveraünnehir'de hüküm süren bir Türk Hanedanıdır. Devletin ismi kuvvetli “hükümdar” anlamına gelen Karahan unvanından gelmektedir. Orta Asya'da kurulmuş ilkTürk- İslam Hanedanıdır. Karahanlılar Hanedanı, tercih edilen görüşe göre, Karluk Türk’lerine mensuptur.

QOSHE - TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMLİ ESERLERİNDEN : ATABETÜ’L HAKAYIK - Prof. Dr. Abdurrahman Kutlu
menu_open
Columnists Actual . Favourites . Archive
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close
Aa Aa Aa
- A +

TÜRK KÜLTÜRÜNÜN ÖNEMLİ ESERLERİNDEN : ATABETÜ’L HAKAYIK

21 0
25.11.2023

“Gerçeklerin Eşiği “ manasına gelen Atabetü’l Hakayık adlı eser, Türk Kültürünün ve Türk Edebiyatının temel taşlarından olan Divanu Lügati’t Türk, Kutadgu Bilig eserleri gibi ilk müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar döneminde yazılmıştır. Eser Aybetü’l Akayık olarak da bilinir.

12. Yüzyılda Şair Ahmet Yükneki tarafından yazılan eser, Balasagun’lu Yusuf Has Hacip’in eseri Kutadgu Bilig’de olduğu gibi Kaşgar Türkçesi ile mesnevi tarzında yazılmıştır. Şairin eserini nerede ve ne zaman yazdığı kesin olarak bilinmemektedir. Eserin Kaşgar şivesiyle, Uygur harfleriyle yazılmış ilk yazması İstanbul'da Ayasofya Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

Eser; birtakım ahlâki öğütler verir ve bilginin faydasından, bilgisizliğin zararından, cömertliğin iyiliği ve cimriliğin kötülüğünden bahseder. Eserde dünyayı, tanrıyı, insanı bilmenin sadece bilim yoluyla olabileceği anlatılır. Ayet ve hadislerden yararlanılan eser, bir didaktik (öğretici ) ahlak ve........

© Önce Vatan


Get it on Google Play