Gaziantep

GAP gezimizin birinci gününde ziyaret ettiğimiz ilk yer Gaziantep Zeugma Müzesi’ydi. Yağmurlu bir günde geldiğimiz Gaziantep şehri, gezi rotamızın sonunda uğradığımızda da yağmurlu bir havaya teslim olmuştu. Fırtınalı ve yağmurlu hava bizi bu güzel şehri gezmekten alıkoyamadı.

Gaziantep şehrine giderken bir yandan rehberimizi dinliyor bir yandan da tabletimden şehir ile ilgili yazıları okuyordum. Bu noktada bu güzel şehrin tarihinden az da olsa bahsetmek gerekir diye düşünüyorum. Gaziantep 1516 yılında Mercidabık muharebesiyle Osmanlı yönetimine geçer. Mondros Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti’nin parçalanmasının ardından önce Birleşik Krallığa daha sonra da Fransa’nın yönetimine bırakılır. Antep halkı 1920 yılında Fransa birliklerinin şehre girmesiyle direnişe başlamıştır.

Antep direnişinde bahsi geçen ve halk tarafından unutulmayan bir Karayılan hikâyesi vardır ki onu da bu noktada anmak isterim. Fransız işgali sırasında Antep’te Mehmet adlı bir gencin ırgatlık yaptığı ve cesaret anlamında zayıf olduğu belirtilir. Bu genç Antep şehri işgal altındayken sürekli saklanır. Saklanarak hayatta kalabilmeyi umut etmektedir. Sarıkamış harekâtına da katılmış olduğu belirtilen Mehmet’in belki de savaş sırasında gördüklerinden dolayı psikoloji bozulmuş da olabilir. Antep şehrini korumaya çalışan direnişçiler Mehmet’i de aralarına almak isterler. Ona silah ve at da verirler. Mehmet sürekli olarak çatışmadan kaçmaya çalışır ve saklanmaya devam eder. Mehmet bir gün bir ağacın ardında çatışma sırasında saklanmaktadır. Yanında birden peyda olan bir karayılanın da başını uzattığını ve düşmanın tarafına doğru baktığını görür. O sırada karayılanın başına bir kurşun isabet eder ve hayvan düşman kurşunuyla can verir. Bu olayın gözleri önünde cereyan ettiğini gören Mehmet’te o günden sonra bir patlama oluşur. Bundan sonraki dönemde çetesinin başında kahramanlık göstermiştir. Mehmet artık Antep şehrinin kurtuluşunda adı geçen birçok kahraman gibi efsaneleşmiştir. Mehmet efsanevi Karayılan’a dönüşmüştür. Yapılan Ankara Antlaşması’yla ancak Gaziantep şehri Fransız işgalinden kurtulabilmiştir.

Gaziantep şehrinde dericilik, bakırcılık, yemenicilik, kilimcilik el sanatları ile kuyumculuk gelişmiş, biz de tarihi Bakırcılar Çarşı’sını ve kent merkezini gezerek bu el sanatlarını bir nebze de olsa tanımaya çalıştık.

Zeugma Müzesi

Gaziantep’te uğradığımız ilk yer Zeugma Mozaik Müzesi’ydi. Bu müzede iki bin yıllık mozaikler sergilenmektedir. Müzede bulunan Çingene Kızı adlı mozaikten bahsedelim. Mozaikte görünen figürün cinsiyeti konusunda bir belirsizlik olsa da bizlere Yer Tanrıçası Gaia ya da Büyük İskender olabileceği yönünde bilgi verildi. Figürde bulunan saç örgüleri yüzünden halk arasında Çingene Kızı olarak adlandırılmış ve bu isimle anılır olmuştur. Çingene Kızı adlı figürün bulunduğu mozaik Zeugma antik kentinde bulunan bir villanın üzerindeki sütunun kaldırılmasıyla bulunmuş.

Gaziantep şehrini anlatan bir kitapta tarihi devirler; Paleolitik, Kalkolitik, Neolitik, Tunç Çağı, Hitit, Med, Asur, Pers, İskender devri, Selökidler, Roma, Bizans, İslam ve Türk devirleri olarak sıralanıyor. Antep şehri cumhuriyet dönemi öncesi Ayıntab olarak adlandırılmaktadır. Arapça parlak pınar anlamına gelen Ayıntab kelimesine Ermeni ve Bizans kroniklerinde de rastlandığı belirtilmektedir. Bir diğer ifade de şehrin isminin Kala-i Füsus olduğu bildirilir. Kala-i Füsus kelimesi de Yüzük Kalesi anlamına gelmektedir. Şehrin ismi konusunda bahsedilen bir rivayete göre Antep şehrinde kötü bir bey vardır. Bir gün yaptığı kötü işlerden pişman olur ve tövbe eder. Beyin ismi Ayni’dir. Ayni tövbe ettiği için ‘Ayni Tövbe’ lafzı Aynitap olarak değişmiştir.

Bir başka rivayette ise şehir sularının bolluğundan dolayı bu ismi almıştır. Ayın: pınar, kaynak ve tab: güç ve takat anlamına gelmektedir. Kelime güzel pınar, güzel kaynak manasını ifade eder.

Gaziantep’te bir de anlatılan Ezo Gelin hikâyesi varmış o hikâyeyi dinlediğim için sizlerle de paylaşmak istedim. Ezo güzelliği dillere destan bir kızdır. Herkesin kendine hayran olduğu Ezo’nun taliplisi de çoktur. Ezo Gaziantep’in Oğuzeli ilçesinin Uruş köyünde yaşar. Yirmili yaşlarında bir düğünde tanıştığı Şitto ile evlenir. Şitto da bağlama çalan sesi yanık biridir. Araları dedikodular yüzünden bozulan iki genç ayrılırlar. Ezo ikinci evliliğini uzun zaman sonra teyzesinin oğlu Meme’yle yapar ve Suriye’nin Carablus ilçesinin Türkiye’ye yakın Kozbaş köyüne gelin gider. Memey’den Celile adında bir de kızı olur. Eşiyle geçimi iyi olmasına iyidir lakin gurbet ateşi de yüreğini yakmaktadır. Ezo Gelin ‘Öleydim de tek yurdumda kalaydım’ diye de söylemektedir. Ezo Gelin Kozbaş’tan Uruş Köyü’nü görse de hasret ateşi yüreğini kavurur. Ezo Gelin Memey’le evlendikten yirmi yıl sonra ölür. Memey onu Türkiye’yi seyrettiği tepeye; Bozhöyük’ün en yüksek noktasına gömer.

Ezo gelin benim olsaydın da
Seni vermezdim feleğe
Güzel yosmam başın için
Salma beni dileğe
Annen huridir sen benzersin meleğe

Neneyle neneyle
Bahtı karam neneyle
Çık Suriye Dağları’na da
Bizim ele el eyle
El eyle aman el eyle
Gel kara yazılım gel
Gel sılada nazlım gel
Gel bahtı karalım gel oy.

Neneyle neneyle
Bahtı karam neneyle
Çık Suriye Dağları’na da
Bizim ele el eyle
El eyle aman el eyle
Gel kara yazılım gel
Gel sılada nazlım gel
Gel bahtı karalım gel oy.

Anonim bir türkü.

Şanlıurfa

Gezinin ikici günü Şanlıurfa şehrine gittik ve bu güzel şehri rehberimiz önderliğinde gezerek tanımaya çalıştık. Şehir merkezinde çarşısını dolaştıktan sonra yolumuz Balıklı Göl’e doğru açıldı. Şanlıurfa’nın tarihi göz kamaştırıyordu. Şanlıurfa eski ismiyle Edessa, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en kalabalık ve dinamik şehri. Göbekli Tepe’nin keşfiyle bölgenin tarihi geçmişinin ne denli eski ve köklü olduğu ortaya çıkmıştır. Şehir........

© dibace.net