Yüzbinlerce Kürt, 1990’lı yılların çatışmalı dönemlerinde Türkiye’nin batısına ve Avrupa ülkelerine göç ederken, Maraş Pazarcıklı iki Kürt’ün ise yolu Japonya’ya düştü. Artan baskılar nedeniyle bu ülkeye göç edenlerin sayısında da ciddi artış oldu.

Japonya’ya iltica eden Kürtler genel olarak Tokyo’ya yakın Saitama eyaletinin Kawaguchi ve Warabi ilçelerine yerleşti. Sayının artması nedeniyle bölgedekiler buraya “Warabistan” ismini vermeye başladı. ‘Warabistan’daki Kürtler genellikle inşaat, yıkım-söküm ve restoran işlerinde çalışıyor.

Japonya’daki Kürtlerin sosyokültürel ve ekonomik yaşamlarını merak eden gazeteci İrfan Aktan ve etnomüzikolog Serdar Canan, bu ülkeye seyahat ederek alan çalışması yaptı.

Hem bu seyahatin serüvenini hem de Kürt müziğinde kaynak araştırmalarının önemini Serdar Canan’la konuştuk.

Japonya’ya giderken Kürt müziğiyle ilgili herhangi bir konferans vermek gibi bir planının olmadığını söyleyen Canan, şunları dile getiriyor:

“Çalışmalarla ilgili ilk sözleşmeler Kyoto Üniversitesi’yle yapıldıktan sonra bizim için ufak bir gece organize ettiler. Orada birkaç Kürtçe şarkı söyledim. Daha çok Filistin’le ilgili çalışmalar yapan Orta Doğu uzmanı Prof. Dr. Mari Oka da gecedeydi ve bana müziğimizle ilgili sorular sormaya başladı. O gece, üniversitede Kürt müziği konulu bir konferans yapmamız gerektiğini önerdi.”

İlk konferansta Kürt müziğinin dünü ve bugününü ele alacak şekilde bir konuşma yaptığından söz eden Canan, Ahmet Kaya’nın seslendirdiği ve Rojavalı sanatçı Xoşnav Tîllo’ya ait olan “Karwan”ı, ardından Şivan Perwer’in “Berxwedan Jîyan e”sini söylediğini belirtiyor.

Şarkıların çok sevildiğini ve konferansa gelen başka üniversitelerden akademisyenlerin de kendilerini davet ettiğini kaydeden Serdar Canan, çalışmalarına paralel olarak müziğin de ilerlemeye başladığını şu sözlerle ifade ediyor:

“Son iki gidişimde Matsumoto Üniversitesi ve Kobe Üniversitesi’nin davetlisiydim. Hem Kürt müziğini anlattım hem de dinletiler verdim. Derlediğim şarkıları orada yeniden icra ettim. Kendimi diğer şarkıcılardan şöyle farklı görüyorum: Ben etnomüzikoloji eğitimi aldığım için bir anlamda akademik çalışmalarla da ilgilenmeyi, yarı-akademik durmayı daha uygun görüyorum.”

Kyoto Üniversitesi’ndeki ilk konferansın ardından Hiroşima Şehir Üniversitesi, Nagazaki Üniversitesi, Tokyo Sanat Üniversitesi, Kwansei Gakuin Üniversitesi, Ryukyus Üniversitesi, Matsumoto Üniversitesi ve Kobe Üniversitesi’nde konferanslar verdiğini belirtiyor Canan:

“Bunların hepsinde iki saatlik zaman tanındı bana; bir saati Kürt müziği anlatımıydı. Kürtlerin kim olduğuna ilişkin de bilgiler veriyordum. Şu iki soruyu sordum: ‘Siz Kürtleri tanıyor musunuz? Kürtleri duydunuz mu?’ Birçoğu Kürtleri tanımadığını söyledi. Dolayısıyla müziğe girmeden önce Kürtleri ve Kürdistan’ı anlatmam gerekiyordu. Kürt müziğini anlatıyordum ancak çok derine de giremiyordum, çünkü seni tanımıyorlar. Yasaklanan bir dil, bir kültür ve aslında bir halk var. O halkın müziğini anlatıyorsun. Bu yüzden bu yasaklamaların müzik üzerindeki etkisinden de bahsetmek gerekiyordu. Kürt müziğinde kullanılan ses tekniklerini de anlatmaya çalıştım.”

Serdar Canan, Kürt müziğinde kaynak ve alan araştırmasının önemini ise şu sözlerle aktarıyor:

“Her etnomüzikolog gibi ben de müziği farklı bir bakış açısı, farklı bir perspektif ve geniş bir çerçevede değerlendirmeye çalışıyorum. O yüzden müzikle ilgili bir eksikliği daha fazla görebiliyorum. Bir etnomüzikolog müziğin sadece sesten, melodiden ibaret olmadığını bildiği için bunun eksikliğini çok daha rahat gözlemleyebiliyor. Örneğin yüksek lisans tezim için 2016’da Hakkari’de alan araştırması, kaynak taraması yaptım. Hakkari’de hangi çalışmalar yapılmış, hangi tarihlerde kimler buraya gelmiş, kimler buralardan gitmiş… Tarihsel arka planla ilgili bir literatür çalışması yapmam gerekiyordu ve o kadar az sayıda........

© Bianet