Ίσως από την αρχή πρέπει να πούμε, πως η λέξη “ὤρα” δεν χρησιμοποιείται πια σήμερα, όμως είναι απαραίτητη η γνώση της, γιατί σώθηκε (χρησιμοποιείται) σε πολλά σύνθετα ως β’ συνθετικό, τα οποία είναι αδύνατο να κατανοήσουμε χωρίς τη βοήθειά της.
Όμως γι’ αυτήν θα μιλήσουμε παρακάτω…
Τώρα θα πούμε για την “ὥρα” (με δασεία) που σημαίνει χρονική περίοδος, ορισμένος χρόνος, περίοδος του έτους, του μηνός, της ημέρας. Οι λέξεις λοιπόν αυτές ξεχωρίζουν εννοιολογικά κι έτσι κατανοούμε την ερμηνεία τους. Στον “Κρατύλο” (410Β) τού Πλάτωνος διαβάζουμε “Αἱ μεν δη ὥραι Ἀττικιστί ὡς τό Παλαιόν ρητέον, εἴπερ βούλει τό εἰκός εἰδέναι· ὁραι γάρ εἰσί διά τό ὁρίζειν χειμώνας τε καί θέρη...” ερμην. Οι εποχές (ὥραι) λοιπόν πρέπει να προφέρονται όπως στην αρχαία Αττική διάλεκτο, αν βέβαια θέλεις να κατανοήσεις την πραγματική ετυμολογία τους· γιατί παλαιότερα προφέρονταν “ὅραι” επειδή ορίζουν τους χειμώνες και τα καλοκαίρια… Τό ίδιο (ως άνω) ίσχυε και στον Όμηρο και στον Ησίοδο, όπως “ἔαρος ὥρη”, “ὥρη χειμώνος” δηλ. μέρος του έτους.
Επίσης, στον Ησίοδο (Θεογ. 902) διαβάζουμε πως αι Ώραι ήσαν τρείς· η Ευνομία, η Δίκη και η Ειρήνη και ήσαν θυγατέρες του Διός και της Θέμιδος. Ως κυριότερο παράγωγο τής λ. ὥρα είναι το επίθετο ὡραῖος – α-ον δηλ. αυτός που είναι στην ώρα του ή παράγεται στην ώρα του λ.χ ωραίος καρπός και ώριμος καρπός. Ακόμα έχουμε τη λ. ὥριος = ωραίος και πανώριος, Πανωραία. Η λέξη έχει επιβιώσει και στο τραγούδι “Της Ωριάς το κάστρο” δηλ. το Ωραιόκαστρο. Έτσι, το επίθετο ωραίος-α-ο λέγεται και για πράγματα που σημαίνουν χάρη και ομορφιά, όπως λ.χ η Ωραία πύλη τού ναού…
Η λέξη “ὤρα” (με ψιλή) δεν χρησιμοποιείται σήμερα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε τί σήμαινε στους αρχαίους και ποιά είναι η χρήση της σήμερα. Αυτή λοιπόν σήμαινε φροντίδα, μέριμνα (βλ. Σοφ. Οιδίπους επί Κολωνώ 386) στη φράση “ἤδη γάρ ἔσχες ἐλπίδ’ ὡς ἐμοῦ θεούς ὤραν τιν’ ἔξειν” δηλ. διότι ήλπιζες ότι οι θεοί θα δείξουν για μένα κάποιαν φροντίδα. Με την έννοια της φροντίδας έχουμε τις λέξεις: θυρωρός, πυλωρός (ο φύλακας της πύλης), τιμωρός, υλωρός (ο φύλακας τών δασών ο αγρονόμος, ο δασοφύλακας. Ακόμα ο ολιγωρός (λ. ολιγωρία) αυτός που φροντίζει λίγο, ο σκευωρός αρχ. ο σκευοφύλακας δηλ. αυτός που φροντίζει και φυλάει τα σκεύη (ν.ε ο ραδιούργος, ο μηχανορράφος και δολοπλόκος). Ακταιωρός = αυτός που φροντίζει τις ακτές, αλλά και το πλοίο “ακταιωρός” με την ίδια σημασία. Ο κηπουρός, αυτός που φροντίζει – περιποιείται τον κήπο, ο οικουρός αυτός που φροντίζει τον εαυτό του στο σπήτι μετά από αρρώστια ο οποίος οικουρεί. Ο Ησύχιος αναφέρει τη φράση “οἰκουρός ὄφις” δηλ. φίδι ή δράκων που φύλασσε το άγαλμα τής Αθηνάς.
Οι παραπάνω σημασίες – διατυπώσεις μάς βεβαιώνουν πως η χρήση των δύο πνευμάτων είναι απαραίτητη, γιατί η κατάργησή της μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο ετυμολογική αλλά και εννοιολογική σύγχυση. Έτσι μπορούμε να πούμε ή μάλλον διαπιστώνουμε πως οι τόνοι και τα πνεύματα δεν είναι “περιττά σημαδάκια” που “καταστίζουν τα βιβλία”, αλλά οξύνουν το μυαλό και οδηγούν το πνεύμα στον αέρα της γνώσης…
knafpl@hotmail.com
login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Belen Fernandez
Andrew Mitrovica
Mort Laitner
Rami G Khouri
Ali Fathollah-Nejad
Nikkei Editorial
visit website
